06 augustus 2006

De "planten hebben ook gevoel"-drogreden

In bepaalde alternatieve kringen stelt men dat het moreel gezien niets uitmaakt of je vegetariër bent of niet. Als je het niet bent, maak je namelijk gebruik van meer plantaardig voedsel. Ook al leidt dit tot minder schendingen van het recht op leven van individuele dieren, je berokkent er minstens zoveel individuele planten schade mee.
Vegetariërs kunnen echter gemakkelijk aantonen dat dit argument niet steekhoudend is. Ten eerste is er geen goed, ondubbelzinnig bewijsmateriaal voor gevoelens bij planten. Ze kunnen weliswaar op bepaalde prikkels reageren, maar die reacties kun je (anders dan bij - in elk geval - gewervelde dieren of mensen) heel gemakkelijk verklaren door zuiver fysiologische processen. Onderzoekers zoals Cleve Backster probeerden (o.a. met een leugendetector) een soort telepathische gevoeligheid aan te tonen bij planten, maar hun positieve resultaten kun je parapsychologisch met evenveel recht zien als het gevolg van de psychokinetische inwerking van hun eigen verwachtingen op de plantaardige fysiologie. Er is dan ook niets waardoor we de aanname dat planten weliswaar leven maar verder wel onbezield zijn absurd moeten vinden. Er is geen parallel met de reductie van dieren tot onbezielde natuurlijke robots.
Bovendien vormt zelfs het bestaan van mogelijke plantaardige zielen nog geen reden om te stellen dat het niets uitmaakt of je vegetariër bent of niet. Als er plantenzielen bestaan, dan is het namelijk nog steeds uiterst onaannemelijk dat ze pijn of angst kunnen voelen. Die gevoelens hebben biologisch gezien alleen nut als een wezen er vandoor kan gaan of wanneer het op een doordachte wijze kan reageren op gevaren.
Zelfs als planten gevoel hebben, dan gaat het nog niet om gevoelens zoals dieren die kennen, en dus moeten we ook in dat hypothetische geval de voorkeur geven aan plantaardig boven dierlijk voedsel.
Ten tweede worden er ironisch genoeg meer planten gedood voor een niet-vegetarische voedingswijze (als veevoer) dan rechtstreeks voor een vegetarisch dieet. Dus zelfs als planten wel konden lijden, dan nog zouden we vegetariër moeten zijn om hun leed te beperken! Niet dat dit nu werkelijk zo'n belangrijk punt is, maar zelfs dit gedeelte van het 'planten hebben ook gevoel'-argument raakt kant noch wal.

Titus Rivas (met dank aan Marlies de Jonge).