Kan de wolf een goede beheerder zijn van wild?
Edelherten en zwijnen zijn voedsel voor de wolf. De wolf komt vrijwel in geheel ons land voor, maar dat geldt door discutabele inperking van leefgebieden niet voor al zijn prooidieren. Uit gebrek aan geschikt voedsel wil de wolf zich dan ook regelmatig vergrijpen aan vee.
Het wilde zwijn is volgens de Flora- en faunawet (vanaf 1 juli 2016 de Wet natuurbescherming) een beschermde inheemse diersoort. Maar in de praktijk stelt deze bescherming niet veel voor. Wilde zwijnen zijn namelijk in bijna alle provincies aangewezen als soort waarvan het aantal beperkt dient te worden. Bijna overal streeft men een nulstand na (geen zwijnen). Men is bang dat de dieren ziektes verspreiden die de intensieve veehouderij bedreigen. Alleen in delen van Gelderland (de Veluwe) en Limburg (de Meinweg) worden wilde zwijnen toegestaan.
Al in 2010 werd de kansenkaart ‘Wilde Zwijnen in Nederland’ gepresenteerd door De Zoogdiervereniging, ARK Natuurontwikkeling en Alterra - Wageningen Environmental Research. Uit dit onderzoek naar geschikte leefgebieden blijkt dat in tientallen natuurgebieden in Zuid-, Midden- en Oost-Nederland plek zou kunnen zijn voor everzwijnen.
Voor edelherten geldt geen gevaar voor het verspreiden van dierziekten. Het gebied waar deze dieren wordt toegestaan om zich te verspreiden is vermoedelijk hetzelfde als van de wilde zwijnen.
In Nederland zijn ecoducten onderdeel van de ecologische hoofdstructuur, die als doel heeft de biodiversiteit te bevorderen. Momenteel telt Nederland 30 ecoducten (wildwissels of wildviaducten). Nog ongeveer 20 zijn er gepland. Sommige ecoducten zijn met hekken afgesloten voor doorgang van zwijnen. Edelherten springen over deze hekken en kunnen zich in principe via alle ecoducten verspreiden over ons land, maar zijn waarschijnlijk in even weinig provincies als het everzwijn welkom. Men vreest voor verkeersongelukken en landbouwschade.
Wie mag het wildbeheer in ons land doen?
Nederland kent een kleine 30.000 plezierjagers. Deze jagers doen met plezier het beheer van wild. Echter de wolf kan het ook, maar dan moet het vee in de weides wel worden beschermd en moeten er voldoende prooidieren in het leefgebied van een wolf aanwezig zijn. Wanneer in ons land de plezierjacht zou worden verboden en het beheer van wild en voorkomen van wildschade zou worden over gelaten aan de wolf en andere roofdieren dan zouden er in de praktijk slechts een handvol beheerjagers nodig zijn voor extreme gevallen van populatiegroei.
Wildbeheer door de wolf
Voordelen
- Natuurlijk evenwicht. Wolven zijn natuurlijke roofdieren en spelen een rol in het handhaven van het evenwicht in het ecosysteem. Ze reguleren populaties van prooidieren, zoals herten, reeën en zwijnen, wat kan helpen voorkomen dat deze populaties te groot worden en de vegetatie overmatig consumeren.
- Biodiversiteit. Het natuurlijke gedrag van wolven kan de biodiversiteit bevorderen door het creëren van dynamische ecosystemen. Dit kan een positieve invloed hebben op verschillende planten- en diersoorten.
- Ecologisch herstel. In gebieden waar wolven zijn geherintroduceerd, zijn sommige ecosystemen hersteld doordat het opjagen de graasdruk op planten verminderde, wat op zijn beurt weer gunstig was voor andere dieren.
Nadelen
- Impact op vee. Wolven kunnen een bedreiging vormen voor vee, vooral in gebieden waar veehouderijen grenzen aan wolvenhabitat.
- Mogelijke verstoring van menselijke activiteiten. De aanwezigheid van wolven kan invloed hebben op menselijke activiteiten, zoals recreatie en landbouw. Mensen moeten mogelijk hun gedrag aanpassen (bijvoorbeeld niet voeren) om conflicten met wolven te voorkomen.
Wildbeheer door plezierjagers
Voordelen
- Populatiebeheer. Plezierjacht kan worden gebruikt als een tool voor populatiebeheer. Het kan helpen overbevolking van bepaalde diersoorten voorkomen en zorgen voor een evenwichtige verhouding tussen prooidieren en hun omgeving.
- Economische voordelen. Plezierjacht kan landeigenaren economische voordelen opleveren door het genereren van inkomsten voor jachtvergunningen.
Nadelen
- Ethiek. Er is veel debat over de ethiek van plezierjacht, met name wanneer het gaat om het doden van dieren voor recreatieve doeleinden. Doden voor het plezier hoopt heftige emoties op bij tegenstanders.
- Impact op populaties. Ongecontroleerde afschot door plezierjagers kan leiden tot te grote afname van populaties en zelfs bedreiging van sommige diersoorten. Overmatige jachtpraktijken kunnen de biodiversiteit aantasten.
- Ecologische verstoring. De aanwezigheid van jagers in een gebied kan ecologische verstoring veroorzaken, waardoor dieren hun natuurlijke gedrag veranderen en ecosystemen uit balans raken.
Samenwerking op allerlei niveaus is essentieel
Het beheer van een wildpopulatie op een natuurlijke wijze vereist een integrale aanpak die ecologische, sociale en economische aspecten integreert. Daarnaast is samenwerking tussen verschillende belanghebbenden, waaronder natuurbeschermingsorganisaties, overheidsinstanties en lokale gemeenschappen, van groot belang voor succesvol wildbeheer.
- Zorg voor een gevarieerd en gezond leefgebied voor wilde dieren. Dit omvat voldoende voedsel- en waterbronnen, schuilplaatsen en gebieden voor voortplanting.
- Zorg voor ecologische corridors waarmee wilde dieren zich kunnen verplaatsen tussen verschillende leefgebieden. Dit is vooral belangrijk om genetische diversiteit te behouden en populaties gezond te houden.
- Bescherm kleinvee tegen predatoren door middel van degelijk hekwerk, de inzet van herders of door dieren 's nachts binnen te laten overnachten.
- Voer als overheid regelmatig monitoring en onderzoek uit om inzicht te krijgen in de gezondheid van populaties, migratiepatronen en andere relevante factoren.
- Educatie en betrokkenheid van de lokale gemeenschap zijn essentieel. Mensen moeten op de hoogte worden gebracht van de rol van wilde dieren in het ecosysteem en hoe ze kunnen bijdragen aan het behoud ervan.
- Houd rekening met de mogelijke effecten van klimaatverandering op habitats en pas beheerstrategieën dienovereenkomstig aan.