Woorden doen ertoe
Iedereen ziet wat hij wil zien en leest wat hij wil lezen. Toch loont het om na te denken over het gebruik van taal. Politiek gezien hebben woorden de kracht om macht uit te oefenen, gemeenschappen te vormen en beleid te beïnvloeden. Het bewustzijn van de kracht van woorden is cruciaal voor zowel individueel als collectief welzijn.
Waarom beleid om welvaart breed te bepleiten ook voor dieren zou moeten gelden.
Een citaat uit de NRC.
De overheid heeft een „forse cultuurverandering” nodig, waarbij niet alleen geld, maar brede welvaart leidend wordt bij besluitvorming. Bestuurders, politici en ambtenaren moeten systematisch alle gevolgen van beleid gaan afwegen voor economie, maatschappij én leefomgeving.
Dat adviseert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in het rapport Waardevol Regeren, dat dinsdag is uitgebracht. De Rli adviseert regering en parlement over thema’s als ruimtelijke inrichting en wonen, economie, natuur en landbouw, voedsel en grondstoffen en mobiliteit.
Politiek en bestuur omarmen brede welvaart al enkele jaren, maar vooral „in woord”, staat in het advies. In de praktijk blijft bij keuzes de opbrengt voor het bruto binnenlands product (bbp) vaak leidend, niet de gevolgen voor natuur en milieu, de samenleving, toekomstige generaties of andere landen.
De planbureaus (CPB, PBL, SCP) hebben in 2022 acht thema’s benoemd die bepalend zijn voor brede welvaart: welzijn, gezondheid, inkomen, onderwijs, leefomgeving, economisch kapitaal, natuurlijk kapitaal en sociaal kapitaal. Aan brede welvaart kleeft een „belangrijk nadeel”, erkent de Rli in het rapport. Het begrip veronderstelt consensus over wat een betere toekomst voor iedereen is en hoe je deze kunt kwantificeren en realiseren. „In de praktijk is die consensus er niet”, staat in het stuk.
De gevolgen van beleid voor economie, maatschappij en leefomgeving zullen met oog voor brede welvaart inzichtelijker worden. Politici en bestuurders zullen daarom meer verantwoording voor hun keuzes moeten afleggen. Maar sturen op brede welvaart betekent niet ze het ineens overal eens over zullen zijn, zeggen Agterberg en Verhoef van het Rli.
Tot zover de NRC.
Koppel rechten niet aan waarde
De titel van het rapport Waardevol Regeren heeft het woord “waarde” in zich. Het is een woord dat tot veel verschillende interpretaties kan leiden en zal door het Rli misschien ook wel daarom expres zijn gekozen. Waar het mij omgaat is dat wanneer we de gevolgen van het denken in brede welvaart doortrekken naar dieren en natuur dat we dan vermijden om het woord “waarde” te koppelen aan rechten. Het is in belang van dieren in de vrije natuur dat zij vrij kunnen leven in een natuurlijke omgeving en niet dat zij gereguleerd worden vanuit een gedachte dat natuur een waarde in zich heeft. Wanneer de rechten van de natuur gekoppeld worden aan een leeg en onwerkbaar begrip als intrinsieke waarde dan kunnen nog alle economisch belanghebbenden de natuurlijke ruimte misbruiken om hun gang te gaan, immers welk gebruik is in strijd met de intrinsieke waarde van een dier?
Beleidsvoornemens en plannen van de overheid zouden van te voren moeten worden beoordeeld op de gevolgen van dieren en zo worden aangepast dat het bijdraagt aan maximale ruimte voor dieren om zich vrij en natuurlijk te kunnen gedragen. Zoals ook alle menselijke plannen beoordeeld zouden moeten worden aan het criterium of het wel leidt tot vergroting van vrijheid van zoveel mogelijk mensen.
Voor wie wil snappen waarom het (vermijden van) gebruik van bepaalde woorden zo veel uitmaakt voor dierenrechten, leze het volgende blog (Dieren verdienen een beter pleidooi) als reactie op een rapport van de Raad van Dierenaangelegenheden.