De vergelijking tussen concentratiekampen en de bio-industrie

Kun je de vergelijking wel maken?

Wie kent niet de beelden van Auschwitsch-Birkenau waar in 1944 een terrein van 175 hectare vol stond met houten barakken die spreken lijken op een varkens-, koeien of kippenstal?
Veel mensen maken die vergelijking tussen “moderne” stallen en concentratiekampen, maar het is niet kies om het leed van de joden te gebruiken om compassie voor het dierenleed in de bio-industrie daarmee op te wekken. "De vergelijking slaat dood".

Er zijn een paar essentiële overeenkomsten en verschillen

Een treffende overeenkomst is de depersonalisatie van mens en dier in beide kampen. Joden werden en dieren worden als ding behandeld, onteerd en ontdaan van alle waarden.
Ook de stank van mensen en dieren opeengepakt zonder mogelijkheid om hygiënisch te leven is vergelijkbaar. Er werd en wordt zo min mogelijk moeite gedaan om mens en dier in leven te houden. Als de rek eruit is, volgt de slachting.
Vergassen van mensen die niet fit genoeg waren of geschikt genoeg werden geacht om te werken lijkt een beetje op het vergassen van dieren die een dierziekte hebben. Het kostte de Nazi’s te veel moeite om de mensen voor hun uitroeiing nog eens tot het bot via dwangarbeid uit te buiten.

Wat een belangrijk verschil is dat de redenen achter de ontering anders liggen. De nazi’s wilden de joden uitroeien. De intensieve veehouders willen tegen zo laag mogelijke kosten zoveel mogelijk eetbare dierlijke producten omzetten.
Joden werden uit alle windstreken aangevoerd, dieren worden naar allerlei landen uitgevoerd.
Het ging de Nazi’s om een raszuivere samenleving. Het gaat de bio-industrie om dieren te kweken en selecteren die met de minste kosten het meest betrouwbare voedsel opleveren.
Beide systemen ontbreekt het aan eerbied voor het recht op vrijheid en liefde voor anderen.
Eerbied of respect is het gezonde spanningsveld tussen vrijheid en liefde (betrokkenheid).

Panta rhei: de veranderlijkheid van vrijheid

Een van de redenen waarom mensen het begrip vrijheid zo moeilijk kunnen hanteren is dat het niet vastligt. Per definitie. Wat vrijheid is, is afhankelijk van veel factoren. Vrijheid is daarmee een compromis. Wat wel vaststaat is dat wat vrijheid vergroot van zoveel mogelijk mensen goed is en dat je mensen mag dwingen om jouw vrijheid te respecteren. Wil je goed met vrijheid om kunnen gaan dan moet je kunnen spelen met de paradox die vrijheid is. Vrijheid wordt vergroot door bepaalde vrijheden op te geven.
Terug naar de titel: panta rhei: alles is veranderlijk. Vrijheid moet steeds opnieuw bepaald worden. Vrijheid kan niet zonder grenzen. Grenzeloze vrijheid is inhoudsloos. De personen die in onze maatschappij vrijheid mogen beteugelen, bijvoorbeeld politiemensen zijn tegelijk vrijgehouden van het mogen bepalen in welke vrijheden zij anderen mogen begrenzen. Dat is vastgelegd door politici in de wet. En die wet op haar beurt gaat uit van vrijheid als een grondrecht. Zo heeft iedere overheidsfunctionaris in deze tripartiete overeenkomst zijn eigen terrein en verantwoordelijkheden. Vast ligt het principe van vrijheid, de uitwerking is telkens anders. “Panta rhei” en “ne bis idem”. De mens mag niet twee keer voor hetzelfde worden veroordeeld en krijgt dus als het ware telkens opnieuw een kans. Dat is de vrijheid die we koesteren. Dat is ook de vrijheid die in de natuur geldt. Alles stroomt en wil het gezond blijven dan moet het kunnen blijven stromen.

In een gezonde samenleving is het ook belangrijk dat de jeugd, die ook op een paradoxale manier tegelijk vrij en niet vrij, telkens weer onderwezen wordt in het principe van vrijheid. Om te voorkomen dat de geschiedenis van de vrijheidsstrijd in herhaling valt in plaats van zich emancipeert en daarmee de vrijheid van nog meer wezens vergroot. Dat niet alleen mensen zichzelf bevrijden, maar ook de neiging weten te onderdrukken om de natuur te gijzelen. Minder gebruik van dieren en meer ecologische hoofdstructuur zijn een vorm van beschaving die de kwaliteit van het leven voor mens en dier vergroten.

Eet meer verantwoord vlees of minder onverantwoord vlees?

Een bekende Engelse uitdrukking luidt: "if you can’t beat them, join them". De landelijke Dierenbescherming, Milieudefensie en Wakker Dier voeren al jaren actie tegen de ongebreidelde vleesconsumptie van bio-industrievlees. Less is more, oftewel minder vlees is gezonder voor jezelf, het dierenwelzijn en het milieu.
Eigenlijk zouden ze willen pleiten om het vlees totaal te laten staan, maar ze vrezen dat dan de kans groter wordt dat niemand naar de boodschap wil luisteren. Dat levert een dilemma op. Wanneer opgeroepen wordt om minder vlees te eten dan luisteren misschien meer mensen maar dan wordt ook minder duidelijk dat er met vlees veel mis is. Vandaar dat deze organisaties tegenwoordig dichterbij de consument willen staan met hun aanbevelingen. De Dierenbescherming denkt mee met de varkenshouderij in het bouwen van diervriendelijke stallen.
Het proces van wereldverbetering gaat langzaam. Belangrijk zijn vrijheid en liefde. Beide concepten zijn zowel doel als middel en vormen samen "respect". Dat betekent dat mensen die onverantwoord leven respectvol tegemoet moeten worden gekomen om hen te bewegen tot een meer verantwoorde levensstijl.

De mens is nu eenmaal zo dat hij de kont tegen de krib gooit wanneer hem wordt verteld dat hij het fout doet. Door schade en schande wordt je wijzer, helaas wordt de schade door dier en milieu geleden en is er bij mensen van schaamte geen sprake voor de medeverantwoordelijkheid bij deze schande.

Dieren en het milieu hebben geen rechten. Mensen hebben rechten en een deel van deze rechten zouden zo ver moeten reiken dat mensen die onbegrensd leven juridisch begrensd kunnen worden. Het zou ook helpen om een prijskaartje te hangen aan onverantwoordelijk leven door energieprijzen zo hoog te maken dat landen niet meer onnodig voedsel over de wereld verslepen. Door verantwoordelijk geproduceerde voeding weer de prijs te geven die het verdient wordt ook voedselverspilling tegengegaan.

Dit is een zaak die in het Europese parlement kan en moet geregeld worden. Het zou daarom ook een goede zaak zijn als Nederlandse politici hun dubbele houding tegenover de EU laten varen. Men wil wel de Europese markten veroveren, maar zich niet houden aan effectieve regels ter bescherming van kwetsbare groepen in binnen- en buitenland.

Respect voor het welzijn van dieren is ontwikkelingsvraagstuk

Een aantal grote dierenbelangenorganisaties ijveren voor een universele verklaring over het welzijn van dieren:

In principe, zal de Universele Verklaring een beroep doen op de Verenigde Naties om dieren als „voelende wezens“ te zien, die in staat zijn om pijn te ervaren en te lijden, en om te erkennen dat het welzijn van dieren een belangrijke kwestie is als onderdeel van de sociale ontwikkeling van naties over de hele wereld.

Miljarden dieren over de hele wereld worden beïnvloed door mensen, en zijn voor een behandeling met respect, afhankelijk van mensen. Maar er is weinig nationale en géén internationale bescherming voor dieren wanneer dat medeleven niet aanwezig is.

De bio-industrie is de grootste oorzaak van het lijden van dieren in de wereld, met ongeveer vier miljard zoogdieren en 55 miljard vogels, die worden gehouden om goedkoop vlees, melk en eieren te produceren. De grote meerderheid van deze dieren leeft onder slechte omstandigheden en er wordt niet voldaan aan hun welzijnsbehoefte.

Tot zover.

Wat die sociale ontwikkeling inhoudt wordt hierboven niet duidelijk uiteengezet. Waar het om gaat is dat mensen zich in alle werelddelen realiseren dat het rekening houden bij de eigen levensstijl en consumptiegewoonten met de gevolgen voor het welzijn van dieren een kwestie van beschaving is.
Het vastleggen van het inzicht dat dieren kunnen voelen en dat zij rechten hebben in de wet is nog niet voldoende om mensen te bewegen zelf ook rekening te houden met de gevolgen van hun gedrag voor dieren.
Het zou een goede zaak zijn als overal ter wereld op scholen en in educatieve campagnes het inzicht wordt verspreid dat het welzijn van dieren wordt betrokken in onze morele cirkel.

Maken huisdieren kinderen gelukkig?

Al meer dan acht jaar volgt onderzoekster van de Utrechtse universiteit Nienke Endenburg een groep van 600 kinderen met huisdieren.
Hoewel haar onderzoek nog niet af is, laat zij al jaren in de pers weten dat kinderen gelukkiger worden van huisdieren.
De wens kon wel eens de vader zijn van de gedachte.
Iedere ouder zal van tijd tot tijd bij het passeren van dieren in de etalage een dierenwinkel of van een glazen bak met dieren in een tuincentrum door de kroost worden aangesproken met de wens om een huisdier. Ieder kind is gecharmeerd van een nest jonge poesjes of jonge honden bij een kennis, op tv of in het voorjaar bij andere dieren.
Het is in de aard van een jong dier dat het de zorgbehoefte van jong en oud oproept.
Als een ouder toegeeft aan de wens van het kind om een huisdier te bezitten, dan is het kind uiteraard de eerste tijd verguld met de nieuwe huisgenoot. Maar wie draait voor de verzorging op als het nieuwtje er af is of de "vriendschap" tegen valt?
Endeburg constateert dat veel kinderen bij spanningen in hun leven en in het gezin troost vinden bij hun huisdier.
Dat haalt je de koekoek. Oud en jong kunnen zichzelf zijn bij dieren. Mensen schamen zich niet voor dieren. Wanneer er emoties zijn, durven mensen die vaak beter te uiten bij dieren. Dat is niet de verdienste van dieren, dat duidt op een gebrek aan sociale veiligheid in de directe menselijke omgeving van kinderen.
Het is een vorm van emotionele verwaarlozing als ouders en andere volwassen die veiligheid niet zelf bieden. Voor deze rol kan een huisdier geen compensatie zijn.
Ouders zouden hun verantwoordelijkheid ten opzichte van kind en dier moeten nemen en beide niet met elkaar confronteren als het kind niet in staat is de juiste afstand te nemen en het gedrag te vertonen waarmee het welzijn van een huisdier gediend is. Dit is het wezen van respect voor dieren.
Mensen die onzeker zijn of zij kunnen waken over het welzijn van kind en huisdier zouden moet afzien van beiden.

Meer lezen over de aanschaf van huisdieren? Klik hier.

Underdogs

Ik erger me de laatste jaren steeds vaker aan een specifieke uiting van ergernis: het gezeur over de hondenpoep. Naar ik heb begrepen, zouden hondendrollen een van de grootste irritaties vormen voor Nederlanders! Gekoppeld aan berichten over toenemende beperkingen rond plaatsen waar je je hond mag uitlaten of waar een hond naar binnen mag, vind ik deze onsympathieke tendens bovendien verontrustend. Het lijkt een beetje op maximale uitbanning van de viervoeter uit de mensenwereld waar dat maar mogelijk is.
Honden worden door mensen met een faeces-obsessie impliciet neergezet als 'vieze beesten'. Nu kan ik nog enigszins begrip opbrengen voor traditionele bepalingen uit de islamitische of hindoe cultuur op dit punt, omdat die verwijzen naar een totaal andere fysieke omgeving en klimaat. Maar in Nederland slaat het werkelijk nergens op om honden af te schilderen als een soort smerig 'ongedierte'.
Het is bovendien erg ondankbaar als je bedenkt hoeveel generaties honden mensen al ter zijde staan.

Je kunt hier allerlei motieven achter zoeken, zoals een afkeer van wezens die emotioneel afhankelijk van je zijn, vanuit een onbewust verlangen naar meer individuele vrijheid. Ook een drang naar de ongerepte, wilde natuur harmonieert niet zo best met het fenomeen van de sterk gedomesticeerde en 'vermenselijkte' hond. In ieder geval kan minachting voor honden zich op allerlei onsmakelijke manieren manifesteren, zoals een afgeven op de vermeende domheid van honden, het belachelijk maken van hun neigingen, of het met opzet geen rekening houden met hun individuele belangen. Ook de manier waarop een hond onlangs meedogenloos door overvallers aan een hek werd opgehangen, is er een uiting van.

Hoe dan ook hoef je geen hondenliefhebber te zijn om in te zien dat het ronduit speciesistisch is om honden als 'minder' te beschouwen dan andere dieren. Honden verdienen als archetypische huisdieren, net als katten, alle zorg, genegenheid en aandacht waar ze behoefte aan hebben. We zijn daar als mensheid regelrecht moreel toe verplicht.

Dus geen rare dieronvriendelijke inperkingen, maar meer respect voor de hond, juist in deze tijden van verharding!

Titus Rivas