Het vuile werk

Mensen eten vlees om voornamelijk twee redenen. Ten eerste omdat vlees "lekker" is en ten tweede omdat men denkt dat in vlees voedingsstoffen zitten die onmisbaar zijn voor de gezondheid. Beide argumenten zijn in feite juist. Als ex-vleeseter kan ik bevestigen dat vlees "lekker" is. En na alles wat ik erover gelezen heb weet ik ook dat vlees bestanddelen bevat die essentieel zijn voor het menselijk lichaam. Vitaminen, eiwitten, ijzer, het zijn inderdaad onmisbare elementen van onze voeding. Ik weet echter dat die noodzakelijke voedingsstoffen ook uit andere producten dan vlees kunnen worden verkregen. Producten die niet moeilijker verkrijgbaar zijn dan vlees en evenmin veel duurder hoeven te zijn. Graanproducten, groente, fruit, noten, peulvruchten, soja, eieren. Een dieet waarvan deze voedingsmiddelen voorkomen volstaat voor gezond, goed en lekker eten.
Blijft dus eigenlijk als enig argument dat vlees "lekker" is. Nu is er op zich niets op tegen dat mensen dingen eten die ze lekker vinden. Maar wanneer daarvoor, dus voor het stillen van de lekkere trek, een wereld in het leven is geroepen waarin dieren bij honderden miljoenen op een beschamende wijze worden gehuisvest, behandeld en gedood, is het dier in feite niet meer dan een simpele productiefactor geworden. Daarbij wordt geen enkele rekening gehouden met de belangen en het welzijn van het dier, zeker wanneer dat een drukkende invloed zou uitoefenen op het economisch voordeel dat het dier moet opleveren. Er zijn weliswaar een aantal wettelijke voorwaarden waaraan een ondernemer moet voldoen om "zijn" dieren nog een minimum aan comfort te geven, maar de praktijk is dat dieren, met name in de bio-industrie, een verschrikkelijk en kort leven hebben alvorens op ons bord terecht te komen. Niemand kan zich zo langzamerhand meer verschuilen achter een soort van “we wisten niet dat………..”-excuus. Iedereen weet, kan weten of moet weten wat de dieren in die sector moeten doormaken. Toch blijft de grote meerderheid van de consument nog steeds de "kiloknaller" in huis halen en laat zich nog steeds wijs maken dat "kip het meest veelzijdige stukje vlees is". Wanneer beelden op de t.v. vertoond worden van kippenslachterijen, het onverdoofd castreren van biggetjes, het dwangvoederen van ganzen en eenden voor de "foie gras" en meer van die ellende zapt de gemiddelde kijker gauw even door naar een ander kanaal. Want "dat hoef ik echt niet te zien, toch?". Veel mensen, vooral vrouwen is mijn ervaring, willen geen vlees eten waarvan "je nog kunt zien wat het geweest is"............... dat betekent dat velen eigenlijk niet geconfronteerd willen worden met datgene wat aan hun gehaktballetje, karbonaadje of kipfiletje vooraf gaat. Dat betekent dan weer dat diezelfde mensen het dus eigenlijk "zielig" vinden dat het dier in kwestie is doodgemaakt, met of zonder rot leven daaraan voorafgaand. Het is dus pure schijnheiligheid, want als je het inderdaad zo zielig vindt en je weet dat je het product niet nodig hebt zou je het gewoon niet moeten eten! Het geweten wordt twee maal buiten spel gezet: je wendt je af van de realiteit waaronder het product tot stand komt, hoewel je die realiteit eigenlijk afwijst en bij het opeten onderdruk je bewust(?) de herinnering aan het levende wezen dat de leverancier is van wat op je bord ligt.

Hoe zou het nu gaan wanneer we het "vuile werk" eens niet aan de specialist zouden (kunnen) overlaten maar zelf mes of schietmasker of wat voor gruwelwerktuig dan ook zouden moeten hanteren teneinde onze dis toch te sieren met een stuk, lap of moot vlees? Een paar jaar geleden heb ik een paar kippen aangeschaft. Voor de aardigheid en tevens was het mooi meegenomen dat er elke dag drie à vier eieren voor ons klaar liggen. Ik ontdekte wat een aanhankelijke, lieve en intelligente diertjes kippen eigenlijk zijn en ik besloot toen al, hoewel nog niet overgegaan tot het vegetarisme, in ieder geval nooit meer kip te eten. Ook hypocriet natuurlijk, want waarom dan nog wel varkens, koeien, kalveren, lammetjes? Ook dieren waarmee je een band kunt hebben! Ik werd me langzamerhand van die ongerijmdheid bewust en uiteindelijk heb ik de enig juiste beslissing genomen: geen vlees en vis meer! Klaar!

Ik heb eens aan een verstokte "sport"visser gevraagd of hij zich kon voorstellen dat hij zou blijven vissen als hij, bij het ophalen en onthaken van de vis, het dier kon horen gillen van de pijn en doodsangst. Het bleef even stil, hij keek me aan en verklaarde toen, enigszins verlegen met de situatie, dat hij dacht dat hij "het best moeilijk zou vinden", een tamelijk eerlijk antwoord.

En zouden de madammekes die zich nog steeds behaagziek in allerlei bont hullen dat blijven doen wanneer zij aanwezig zouden zijn bij het massaal vergassen van de nertsen, vossen of andere bontleveranciers?

Kortom, we gebruiken producten en doen dingen met dieren die niet van essentieel belang zijn voor ons leven en gezondheid. Dat we die producten blijven gebruiken betekent een lijdensweg en een veel te vroege dood voor andere levende wezens. Dat doen we zonder ons af te vragen welk recht we daartoe hebben. Welk legitimatie hebben we (onszelf toebedeeld) wezens die op dezelfde wijze als wij pijn ervaren op een onethische wijze voor de slacht te fokken en vervolgens van het leven te beroven? We kijken massaal de andere kant op wanneer de wijze waarop de dieren voor ons genot worden gemaltraiteerd en gedood ietwat té zichtbaar dan wel hoorbaar wordt.

We hebben na lang gedelibereer “Misdrijven tegen de menselijkheid” geformuleerd. Wordt het niet eens tijd te denken aan zoiets als “Rechten van Lijdende Wezens”?
Er is geen redelijk argument aan te voeren om te discrimineren tussen mens en dier als het aankomt op het recht om te leven. De Australische hoogleraar Peter Singer heeft deze opvattingen al weergegeven in zijn in 1975 uitgegeven boek “Animal Liberation”.

Vegetarisme is geen aanstellerij van verdwaasde, wereldvreemde hemelbestormers of dierknuffelaars. Vele groten der aarde hadden een vleesloze voedings- en leefwijze. Ik noem een paar van hen: Pythagoras, Plato, Da Vinci, Voltaire, Rousseau, Rubens, Lincoln, Vincent van Gogh, Albert Einstein en Albert Schweitzer. Thans zijn er in de hele wereld ook veel bekende figuren die weigeren nog langer dode dieren te eten, zoals daar zijn: Barbara Streisand, Dustin Hoffman, Kate Bush, Carlos Santana, Paul Mc Cartney, Annie Lennox, Brad Pitt, Shirley Bassey en vele anderen. Vele wereldreligies dragen een boodschap uit van geweldloosheid en mededogen en die begrippen behoren zich niet alleen uit te strekken tot de eigen soort!

Ook uit biologisch en medisch oogpunt is het eten van vlees door mensen niet als voor de hand liggend en natuurlijk gedrag aan te merken. De mens bezit veel fysiologische kenmerken die elders in de natuur bij herbivoren voorkomen en mist juist veel eigenschappen die de carnivoor wel heeft. Het eten van vlees is in het algemeen niet bevorderlijk voor een gezonde leefwijze. Vanuit biologisch en medisch oogpunt verdient een vegetarische voedingswijze de voorkeur!

Het zou de overheid sieren nu eindelijk eens de nadelen van de vleesproductie en
–consumptie te erkennen en een beleid te gaan voeren waarbij in plaats vlees eten te stimuleren dit wordt ontmoedigd. En dat niet alleen ter bestrijding van het gruwelijke dierenleed maar ook ten behoeve de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, de bestrijding van de honger in de wereld en, niet in de laatste plaats, ter bevordering van een gezonde(re) leef- en voedingswijze van kinderen en volwassenen.

Vlees noch vis

Sinds ruim een half jaar eet ik geen vlees en vis meer. Dat was een hele stap voor een fervent vleeseter als ik was en het ik verbaas me er zelf over dat me dat zo goed als geen moeite heeft gekost. Ontwenningsverschijnselen heb ik niet gehad en ik eet nog steeds lekker!
Nu ben ik een tamelijk conservatieve eter en in mijn “vleestijd” was ik verzot op de Hollandse pot. Aardappelen, groente en een stukje vlees met lekkere vette jus, verrukkelijk! Pastagerechten, bonen, allemaal prima maar wél met vlees!
Tja, dan word je vegetariër omdat je niet meer tegen al dat dierenleed kunt, de CO2-uitstoot ook niet langer aan je laars kunt lappen en het ook een onverdraaglijke gedachte vindt dat miljoenen mensen elke avond met honger naar bed gaan omdat het vee dat voor het vlees zorgt gevoed moet worden ten koste van voedsel voor mensen. Mij dunkt, reden genoeg om over te stappen op een voedingspatroon dat minder belastend is voor dier, mens, milieu en geweten. Wat nu? Want een mens wil toch lekker, genoeg en gezond eten, niet waar?
IJzer, B-vitaminen, eiwitten, het zit allemaal in vlees en het is onmisbaar om je lichaam in conditie te houden en te wapenen tegen allerlei enge kwalen. Je gaat er wat over lezen en komt tot de conclusie dat er tal van producten zijn waarin geen kruimeltje vlees is verwerkt en die je toch moeiteloos kunnen voorzien van de broodnodige bestanddelen. Groente, peulvruchten, eieren, vruchten, sojaproducten, het zijn allemaal goede en smakelijke alternatieven voor het varkenslapje, kipfiletje of biefstukje. Desnoods kun je nog eens een voedingssupplement tot je nemen als niet helemaal zeker bent van de volledigheid van je dieet. Er is dus geen enkel redelijk rationeel beletsel je van de consumptie van vlees af te wenden. Eerder is het zo dat veel ex-vleeseters zich lichamelijk beter voelen om van het geestelijke aspect nog maar te zwijgen. Een bijkomend voordeel kan ook nog zijn dat eventueel overgewicht dat vaak wordt veroorzaakt door (overmatige) vleesconsumptie, na de overgang naar plantaardig voedsel aanzienlijk afneemt – bij mij zo’n 5 à 6 kilo – zonder dat er kwantitatief en kwalitatief minder wordt gegeten.
Waar je ook een beetje aan moet wennen zijn de reacties uit je omgeving. Sommigen reageren begrijpend, respectvol of neutraal. Een enkeling verklaart je openlijk of achter je rug om voor gek en zelfs komt het voor dat je voorbeeld wordt gevolgd! Natuurlijk loop je tegen vooroordelen en gevestigde opvattingen over vegetariërs aan.
In dit verband herinner ik mij een voormalig burgemeester van Leeuwarden, Mr. A.A.M. van der Meulen – de man is lang dood, dus kan ik zijn naam rustig vermelden - in de jaren vijftig. Hij was overtuigd vegetariër en “tot overmaat van ramp” was hij eveneens geheelonthouder. In de volksmond werd hij daarom “Adriaan, de blauwe grasvreter” genoemd, hetgeen tamelijk scherp aangeeft hoe, zeker in die jaren, tegen vegetarisme (en geheelonthouding) werd aangekeken.
Nu hoor je vaak dat je “er wel om moet denken dat je niet zo’n bleek, spichtig, hologig mannetje moet gaan worden, want dat zijn de meeste vegetariërs toch écht wel, hoor!”. Of er wordt getwijfeld of je alles wel krijgt wat je moet hebben. Vaak uit bezorgdheid, dat wel! Toch is mijn ervaring dat de meeste mensen in mijn omgeving mijn beslissing respecteren, zij het dat aan het eind van mijn verhaal ik toch nog vaak hoor: “Ik vind het knap van je, hoor, daar niet van! Maar ik wil mijn stukje vlees toch niet missen!”. Waarop ik dan maar weer begripvol reageer met de opmerking dat ik dat ook niet verlang en dat wel of geen vlees eten een persoonlijke zaak is waar je zelf over gaat. Discussie gesloten!
Als kersverse vegetariër ben ik natuurlijk ook zeer geïnteresseerd in de maatschappelijke ontwikkelingen op het gebied van vegetarisch voedselaanbod in winkels en restaurants. En ook in gevallen waarin het dierenwelzijn in samenhang met de productie en consumptie van vlees en vis onderdeel van de berichtgeving is wordt mijn interesse aanzienlijk geprikkeld.

Ik lees dat er bv. In Nederland zo’n 700.000 tot 1.000.000 vegetariërs los rondlopen en dat er ook veel lieden zijn die als “vleesverlater” – een vreselijk woord, wie bedenkt daar wat anders voor? – kunnen worden aangemerkt.
Zeer recent las ik in mijn krant het bericht dat het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel besloten heeft voortaan geen “blank” kalfsvlees meer te verkopen. De blankheid van het vlees is kennelijk voor veel consumenten een voorwaarde om het te kopen en te eten en is een gevolg van een zeer ijzerarm dieet waarop de dieren worden gezet waardoor er bloedarmoede ontstaat! Dierenleed dat veroorzaakt wordt door volkomen irrationele eisen die mensen aan voedsel zijn gaan stellen. Dierenleed dat dus makkelijk kan worden voorkomen. Gelukkig schijnt daar nu, althans in Nederland een eind aan te komen. Eerder al besloot het CBL geen vlees meer van onverdoofd gecastreerde biggen te verkopen, meer aandacht aan diertransporten te besteden en zich in te spannen voor de duurzame visvangst. Natuurlijk zijn dat kleine stapjes en gaat het de rechtgeaarde activist lang niet snel en ver genoeg. Toch denk ik dat dit soort berichten aangeven dat de samenleving wel degelijk in beweging is op het gebied van de relatie dieren/voeding. Het welzijn en welbevinden van dieren begint steeds meer onderwerp van discussie te worden. En dat is niet in de laatste plaats de verdienste van organisaties als de Partij voor de Dieren, Wakker Dier, Varkens in Nood e.a. De politiek wordt gedwongen dankzij het kordate en ter zake kundige optreden van Marianne Thieme, Esther Ouwehand en Nico Koffeman het dierenwelzijn of het gebrek daaraan regelmatig op de agenda te zetten en de minster van LNV heeft zelfs twee ambtenaren vrij gemaakt voor de beantwoording van vragen die de Kamerfractie aan de regering worden gesteld over dierenaangelegenheden. Dat wekt bij sommigen irritaties op maar ik denk dat dit een juist een bewijs is van het feit dat in Nederland nog heel veel mis met de behandeling van dieren. Er is nog te veel en te vaak sprake van onverschilligheid, de wens tot economisch gewin en de hang naar vermaak en genot waar de belangen van dieren volledig aan ondergeschikt worden gemaakt.

Slechts 2 euro marge per vleesvarken

Prijzen voor varkens stijgen en dalen en varkenshouders reageren daar weer op door meer of minder varkens te houden. Dat heet de varkenscyclus. Gemiddeld echter krijgt een varkenshouder slechts 2 euro meer per vleesvarken dan hij er aan uitgeeft. Daarvoor wordt dat varken onder minimale welzijnsomstandigheden een half jaar lang gevoed en gehuisvest. Dan is het arme beest zwaar genoeg om geslacht te worden.
Geen wonder dat varkens in grote aantallen worden gehouden en er steeds meer megastallen in het landschap verschijnen. De varkenshouder zou geen droge boterham verdienen bij kleine aantallen. De steeds kleiner wordende marges leiden tot nog meer schaalvergroting. Om deze grote aantallen te kunnen afzetten wordt geconcurreerd op de wereldmarkt. Ook wordt dezelfde wereldmarkt gebruikt om varkensvoer zo goedkoop mogelijk te produceren. Hele oerwouden worden gekapt om sojavoer te kunnen verbouwen. Ook leidt de overproductie in eigen land tot een mestprobleem. Oud LNV-minister Veerman zei eens: “We importeren veevoer, we exporteren goedkoop vlees en de rotzooi blijft achter”.



Bij deze wedloop zijn bijna alleen maar verliezers: voedselprijzen stijgen omdat graan, rijst en maïs niet aan mensen als voedsel wordt aangeboden, maar wordt verwerkt in veevoer of biobrandstof. Mensen uit de derde wereld en arme landen in het algemeen zijn steeds meer geld kwijt aan voeding. De hoge mestproductie leidt in ons land tot milieuproblemen en de druk van behoud van concurrentiepositie verlaagt de dierenwelzijnscondities.
De oplossing? Sanering van de intensieve veehouderij. Er wordt al jaren in ons land meer varkens, kippen en koeien geproduceerd dan we zelf nodig hebben en de hoeveelheid die we zelf nodig hebben kan nog veel kleiner, want Nederlanders eten teveel eiwitten, wat tot allerlei welvaartsziekten leidt (bijv. kanker).
Minderen op de vleesconsumptie is ook goed voor het klimaat, want de vleesproductie levert nationaal en mondiaal de grootste bijdrage aan de opwarming van de aarde.
Onze economie zal er niet onder leiden en ons land wordt er leefbaarder door.

Kerstgedachte van Sabine

Mijn kerstgedachte
Het is niet alleen kerst voor ons mensen, het is kerstmis voor elk levend wezen.
Laten we tijdens de feestdagen aan alle dieren denken, want zij worden vergeten.
Ik heb het over alle vergeten dieren achter grote gesloten deuren, de dieren die wij NIET zien.
Massaal belanden miljoenen dieren, elk jaar maar weer, op ons bord. We willen niet weten welk leed hierachter schuil gaat. Zij zijn tenslotte vetgemest om onze verlangens te verwezenlijken.
Varkens worden platgedrukt in kleine ruimtes, zij hebben geen loopruimte. Ze moeten zo snel mogelijk dik worden, want wij willen iets lekkers op tafel. Varkens zien geen daglicht, zij tellen niet mee, want ze zijn op deze wereld om ons maagje te vullen.
Wat is het verschil tussen een varken en een kat? Delen zij niet iets heel wezenlijks met elkaar? Een kloppend hart? Pijn? Genot? Eenzaamheid? Verdriet? Honger? Angst?
We zouden onszelf enkel goedpraten, wanneer we ons wijs zouden maken dat een varken, koe, kip, kalkoen, konijn, kalf, lam, kreeft en een schaap geen pijn ervaren.
Een varken wordt na enkele maanden, tijdens zijn verschrikkelijke leventje, ook nog eens opgejut om de veewagen in te gaan. Een varken voelt uitstekend aan wanneer er iets loos is. Denk niet dat de varkens in deze wagen veel plezier hebben, zij zijn verschrikkelijk bang. Durft u te kijken, wanneer u zo´n wagen op de snelweg passeert?

Koeien worden het slachthuis ingedreven, zij staan erbij, wanneer hun voorganger geëlektrocuteerd wordt. Ooit de doodsangst van een koe gezien? Ooit in haar ogen gekeken? Of durven we niet, bang om onszelf hiermee te confronteren. Ja, koeien kunnen OOK huilen, ook kreeften schreeuwen het uit wanneer zij in kokend heet water belanden.
Wij mensen zijn BANG, bang om iets te voelen wat we niet willen voelen, nl: pijn en verdriet wanneer we deze prachtige wezens het slachthuis in zien lopen.
Dagelijks worden dieren voor ons plezier gedood, maar tijdens de kerst worden zij nog massaler de dood ingedreven, omdat WIJ dit willen.
Denk met de kerst aan hen, aan hen die we niet zien, en spaar hen. Eet wat vaker een dagje geen vlees, bijvoorbeeld tijdens de kerstdagen.
Kerstmis heeft te maken met de geboorte en niet met de dood.

Ik geef alle prachtige dieren een aai, een kus en een knuffel tijdens de kerst, zij tellen namelijk mee....
Geef hen het respect, respecteer hen zoals u uw naasten zou respecteren.
Vrolijk kerstfeest allemaal.

Voorzitter, Sabine

Met vriendelijke groeten,
voorzitter: Sabine van der Meer
www.zwerfkat.com
www.buddykat.be

Realistisch vegetarisme

Wij vegetariërs krijgen nogal eens te horen dat we luchtkastelen najagen.
Het zou onmogelijk zijn om mensen massaal zover te krijgen dat ze hun vlees en vis voortaan laten staan. Bovendien zou de natuurlijke orde uitwijzen dat eten en gegeten worden heel normaal en 'dus' ook moreel te verantwoorden is. De mens zou 'gewoon' een omnivoor dier zijn dat door zijn intelligentie en werktuigen bovenaan de voedselketen staat. Het getuigt volgens deze redenering van (desnoods vertederende) naïviteit en wereldvreemdheid als je tegen dergelijke natuurfeiten in wilt gaan. Af en toe is het goed om expliciet aandacht te besteden aan dergelijke misvattingen.
Ethisch vegetarisme (en veganisme) draait in de eerste plaats om het eigen, individuele eet- en leefpatroon. Het is in die zin dus helemaal niet afhankelijk van de keuzes van anderen.

Toch is het wel zo dat ethisch vegetariërs doorgaans voor een verbreiding van hun leefwijze zijn en daar in veel gevallen ook in zekere mate, in het klein of in het groot, voor ijveren. Dat hangt samen met onze opvatting dat vegetarisme een logisch gevolg is van het respecteren van basale dierenrechten, zoals het recht niet onnodig gedood te worden. Het eten van vleesproducten terwijl er meer dan voldoende alternatieven zijn, zien we als onnodig en daarmee ook als immoreel. Dit betekent echter helemaal niet dat we onrealistisch zijn in ons streven naar verbreiding van het vegetarisme. Zoiets vergt tijd en daar zijn de meesten van ons zich maar al te goed van bewust. Ons einddoel is wat dit betreft een vegetarische (of 'zelfs' veganistische) mensheid die dieren niet langer gebruikt zonder dat daar een strikte noodzaak toe bestaat. Maar we zijn doorgaans wereldwijs genoeg om te beseffen dat dit doel voorlopig nog niet gehaald zal worden. Des te meer reden om er naar te blijven streven.
Ook het gegeven dat de natuur over het algemeen nu niet direct het toonbeeld van compassie en fijnzinnigheid is, calculeren realistische vegetariërs voldoende in. We streven, voor zover ons ideaal verder reikt dan ons eigen leven, een moreel verantwoorde menselijke orde na. Mensen kunnen (net als een paar andere diersoorten) door hun zelfbewustzijn en morele besef keuzes maken die van een andere aard zijn dan de onwillekeurige instincten waardoor de meeste carnivoren worden aangezet tot jagen en doden.
Het nastreven van een grotere humaniteit kan wel enige beïnvloeding van de 'wilde' natuur impliceren, zoals het redden van individuele zieke zeehonden, ook als dat geen zin heeft vanuit een soortgericht natuurbehoud. Maar de natuur zelf dusdanig hervormen dat er geen 'doodslag' meer in voorkomt, staat - behoudens futuristische fantasieën over de aarde in het jaar 100.000.000 na Chr. en dergelijke - niet op onze agenda.
Vegetarisme in realistische zin komt niet neer op een naïef geloof in de mogelijkheid van een volmaakte aardse orde, maar het impliceert wel de preventie van zoveel mogelijk onnodig leed. Dat maakt het tot zo'n levensvatbare en voor velen gelukkig ook aantrekkelijke keuze.

Titus Rivas

Zie ook:
- Mensen en andere dieren: op weg naar grote veranderingen
- Veganisten als voorlopers

Met hun mond vol tanden

Wat mij meer dan eens is opgevallen in gesprekken over dierethiek en dierenrechten, is dat tegenstanders weigeren om echt in te gaan op argumenten. Een bekende tactiek van de tegenpartij is het op de man of vrouw spelen: je negeert de argumentatie voor dierenrechten gewoon en zoekt naar een wapen om de opponent monddood te maken. Dat kan door te verwijzen naar allerlei misdaden die men zou hebben gepleegd, bijvoorbeeld in het geval van activitisten die zich schuldig hebben gemaakt aan vernieling of intimidatie. Alsof de daden van zulke activitisten ook maar iets te maken hebben met de kracht van hun argumenten. Zoiets als "de oncoloog beweert dat roken ongezond is, maar hij rookt zelf ook, dus kun je zijn bewering niet meer serieus nemen."

Van de bekende ethicus Peter Singer wordt bijvoorbeeld vaak vermeld dat hij een voorstander is van het doden van gehandicapte baby's. 'Daarom' zou hij direct al gediskwalificeerd moeten worden als zijn argumenten ten gunste van dieren ter sprake komen.

Maar minstens zo vaak zoekt men naar een (oneigenlijke) reden waarom iemand opkomt voor dierenrechten. Er zal psychologisch wel iets mis zijn met hem of haar. Hij zal wel te weinig aansluiting vinden bij medemensen en zich daarom richten op dieren, zij lijdt vast aan rare complexen, etc. Ook dit is natuurlijk een drogreden, die argumentatief geen enkel gewicht in de schaal legt, maar helaas maakt hij af en toe wel indruk op derden.

Het komt er volgens mij op neer dat tegenstanders van dierenrechten vaak gewoon met hun mond vol tanden staan als het om de eigenlijke argumentatie gaat.

Titus Rivas

Gezond eten: de schijf van vier

De schijf van vier is de schijf van vijf zonder vlees.
Ook vegetariërs kunnen gezond en lekker eten.

Wil jij weten of jij gezond eet? Krijg je voldoende essentiële voedingselementen binnen?

Doe dan de eet-test.

Recept voor een vegetarisch kerstdiner

Kerstdiner

Vooraf een romige avocadosoep
Als hoofdgerecht: Italiaanse cannelloni met spinazie en tomatensaus
Een hartig, lauwwarm luchtig kaasbuideltje als tussengerechtje
Tot slot een soesjestoren met cranberrymousse

Klik hier voor de recepten, die uiteraard ook lekker zijn op andere momenten in het jaar.