Gemakzucht is soms grenzeloos schadelijk

Gemak dient de mens, maar rust roest. Al te goed is buurmans gek. Deze tegeltjeswijsheid is de inleiding tot de constatering dat de wereldvrijhandel niet alleen maar voordelen oplevert. Hoe zouden we grenzen moeten stellen in een wereld die zonder grenzen lijkt te willen functioneren?
Het lijkt zo ideaal: wij stellen geen vragen bij producten die van buiten de EU worden geïmporteerd en in ruil vragen we dat anderen geen vraagtekens zetten bij producten die vanuit de EU in bijvoorbeeld Afrika worden afgezet.
Alleen als er bijvoorbeeld aantoonbaar gifresten op of schadelijke stoffen in voedsel zit, dan treden we op. Kinderarbeid? Moet kunnen, we verzinnen gewoon dat zij moeten werken om hun schoolgeld te verdienen.
Natuurlijk zou het veel tijd en moeite kosten om alles wat geïmporteerd te gaan controleren bij de producenten, maar dat is ook niet de bedoeling. Vlees en zuivel wordt overal ter wereld geproduceerd en niet alleen in de directe omgeving afgezet maar ook op de wereldmarkt. Op dat moment gebeurt er iets wat ongewenst is: producenten gaan knijpen op dierenwelzijn om onder de prijs van hun concurrenten te blijven. Drijfveer is hebzucht. De concurrenten gaan dat vervolgens ook doen, een neerwaartse spiraal is ingezet en bio-industrie is geboren. Naast dierenleed levert dat gesleep veel milieuvervuiling op. Producten zijn minder gezond en producenten zijn minder trots op hun vak. Eigenlijk zijn er alleen maar verliezers en wie keert het tij?
Helaas is op deze vraag alleen het antwoord mogelijk dat we het zelf moeten doen. Het individu kan niet meer vertrouwen op een soort overkoepelend gezag dat ingrijpt. Daarnaast is het lastig om bij anderen te rade te gaan, want het onrecht is zo omvattend dat de meeste individuen ervoor kiezen om net te doen of hun neus bloedt. Nog lastiger maakt dat we allemaal in de verleiding komen om ons voordeel te doen van de ontstane situatie: producten worden door de concurrentiestrijd goedkoper en we zouden dief van onze eigen portemonnee zijn als we als een van de weinigen meer gaan betalen bij bijvoorbeeld de Natuurvoedingswinkels.

Kortom het is niet altijd belonend om uit jezelf een positief gedrag te kiezen, wie ziet het, wie waardeert het?

Wat is de uitweg uit deze impasse?
Het antwoord ligt in de variant van de tegeltjeswijsheid in de inleiding: bewustwording en vertrouwen. In deze concepten ligt het verschil, namelijk weten wat de goede richting is en je bewegen in die richting. Vroeger was het gezag de drijvende kracht, nu en in de toekomst ligt die in onszelf. Dat is de bedoeling en richting van emancipatie.