Voorstanders van dierenrechten zijn het erover eens dat de Franse filosoof en wiskundige René Descartes het westerse beeld van dieren op een uiterst negatieve manier bepaald heeft. Dieren waren volgens hem natuurlijke 'automaten' oftewel biorobots zonder subjectieve ervaringen, gevoelens of gedachten. De cartesiaanse ontkenning van de dierlijke geest heeft vaak een vrijbrief gevormd om dieren naar willekeur te gebruiken en daarbij geen rekening te houden met hun beleving (omdat die er namelijk helemaal niet zou zijn). 
Nu leggen sommigen een verband tussen deze afschuwelijke karikatuur van dieren die Descartes voorstond en zijn bekende lichaam-geest dualisme. Descartes fundeerde zijn strikte onderscheid tussen bezielde mensen en onbezielde dieren namelijk in een al even strikt onderscheid tussen lichaam en ziel. Aangezien hij (o.a. vanuit de christelijke traditie) uitging van een menselijke ziel die onsterfelijk was, kon hij wat dieren betreft nog maar twee kanten op: of hij erkende dat ook zij een onsterfelijke ziel bezaten, of hij moest concluderen dat ze volledig onbezielde machientjes waren. Er bestaan namelijk alleen onsterfelijke zielen en fysieke lichamen. Binnen de westerse mainstream traditie werd de gedachte van een onsterfelijke dierlijke geest als absurd gezien en daarom lijkt zijn conclusie dat dieren dus helemaal geen ziel bezitten logisch, zodra men uitgaat van een dualistisch onderscheid in lichaam en ziel.
Om deze reden zijn sommige voorstanders van dierenrechten gebrand op het over de hele linie onderuit halen van het dualisme. Als men kan aantonen dat lichaam en geest onderdeel uitmaken van een en dezelfde holistische werkelijkheid, is het voor de erkenning van dierlijk bewustzijn niet meer nodig om in een onsterfelijke ziel te geloven. Met andere woorden: neem afscheid van het dualisme, en de hele fauna gonst van het bewustzijn!
Er is echter nog een andere mogelijkheid en het is typisch westers dat die grotendeels over het hoofd wordt gezien. We hebben het dan over de mogelijkheid dat niet alleen de mens maar ook dieren onsterfelijke zielen hebben (of zijn), een opvatting die bijvoorbeeld heel normaal is bij natuurgodsdiensten en in veel oosterse filosofische stromingen. Dit is geruststellend voor denkers die zoals ondergetekende niet veel affiniteit voelen met een holistisch mens- of dierbeeld en juist des te meer met een spirituele opvatting van dieren (inclusief mensen) als geesten in een lichamelijk jasje.
Om het nog wat ingewikkelder te maken: je hebt naast radicale dualisten ook nog zogeheten 'property dualists' die het onderscheid tussen lichaam en geest (bij mensen maar ook andere dieren) handhaven, maar daarbij wel stellen dat het bewustzijn volledig voortkomt uit de hersenactiviteit en daarom de dood van het brein ook niet zal overleven.
Men kan wijsgerig gezien dus diverse kanten uit om de stelling dat dieren subjectieve wezens zijn (zodat je hun rechten moet eerbiedigen) te grondvesten.
Zie ook Hebben dieren een bewustzijn?
Nu leggen sommigen een verband tussen deze afschuwelijke karikatuur van dieren die Descartes voorstond en zijn bekende lichaam-geest dualisme. Descartes fundeerde zijn strikte onderscheid tussen bezielde mensen en onbezielde dieren namelijk in een al even strikt onderscheid tussen lichaam en ziel. Aangezien hij (o.a. vanuit de christelijke traditie) uitging van een menselijke ziel die onsterfelijk was, kon hij wat dieren betreft nog maar twee kanten op: of hij erkende dat ook zij een onsterfelijke ziel bezaten, of hij moest concluderen dat ze volledig onbezielde machientjes waren. Er bestaan namelijk alleen onsterfelijke zielen en fysieke lichamen. Binnen de westerse mainstream traditie werd de gedachte van een onsterfelijke dierlijke geest als absurd gezien en daarom lijkt zijn conclusie dat dieren dus helemaal geen ziel bezitten logisch, zodra men uitgaat van een dualistisch onderscheid in lichaam en ziel.
Om deze reden zijn sommige voorstanders van dierenrechten gebrand op het over de hele linie onderuit halen van het dualisme. Als men kan aantonen dat lichaam en geest onderdeel uitmaken van een en dezelfde holistische werkelijkheid, is het voor de erkenning van dierlijk bewustzijn niet meer nodig om in een onsterfelijke ziel te geloven. Met andere woorden: neem afscheid van het dualisme, en de hele fauna gonst van het bewustzijn!
Er is echter nog een andere mogelijkheid en het is typisch westers dat die grotendeels over het hoofd wordt gezien. We hebben het dan over de mogelijkheid dat niet alleen de mens maar ook dieren onsterfelijke zielen hebben (of zijn), een opvatting die bijvoorbeeld heel normaal is bij natuurgodsdiensten en in veel oosterse filosofische stromingen. Dit is geruststellend voor denkers die zoals ondergetekende niet veel affiniteit voelen met een holistisch mens- of dierbeeld en juist des te meer met een spirituele opvatting van dieren (inclusief mensen) als geesten in een lichamelijk jasje.
Om het nog wat ingewikkelder te maken: je hebt naast radicale dualisten ook nog zogeheten 'property dualists' die het onderscheid tussen lichaam en geest (bij mensen maar ook andere dieren) handhaven, maar daarbij wel stellen dat het bewustzijn volledig voortkomt uit de hersenactiviteit en daarom de dood van het brein ook niet zal overleven.
Men kan wijsgerig gezien dus diverse kanten uit om de stelling dat dieren subjectieve wezens zijn (zodat je hun rechten moet eerbiedigen) te grondvesten.
Zie ook Hebben dieren een bewustzijn?
