Heeft een dier waarde of recht op leven?

Voor iemand die van dieren houdt is het antwoord simpel: ja, een dierleven heeft waarde en een dier heeft recht om in leven te blijven. Voor iemand die hierin een juridische basis zoekt om dieren te beschermen is het antwoord teleurstellend: het leven wordt niet uitgedrukt in waarde. Zelfs een mens heeft geen recht op leven.
Waarom niet? Omdat je dit recht niet kunt handhaven. Stel, je bent ongeneeslijk ziek en er zou een wettelijke basis van recht op leven zijn, dan zou je de staat kunnen verplichten om je zo lang mogelijk in leven te houden. De overheid en de rechterlijke macht branden zich daar niet aan, maar garanderen iemands recht op vrijheid. Het recht om te leven in vrijheid vervangt dan levenslang het recht op in leven te kunnen en mogen blijven en weerhoudt (althans in vredestijd) dat vijanden elkaar doden. Afgenomen vrijheid kun je weer teruggeven of, in het geval van beschadiging, zoveel mogelijk proberen te herstellen. Een schadevergoeding doet hopelijk de rest. Een dode kun je niet meer tot leven wekken.

Veel dieren worden gehouden als huisdier of voor de slacht. Wil je vlees eten dan zal een slager een dier eerst moeten slachten. Je kunt doden erg vinden, maar over de diervriendelijkheid van het slachtproces is nagedacht. Niemand heeft belang bij dieren die in hun doodsangst om zich heen schoppen. Slachters zijn misschien onverschillig, maar niet sadistisch. Ook in de vrije natuur gaat dat zo: ben je niet snel genoeg weg of onderhoud je jouw conditie of gezondheid niet voldoende, dan ben je in no time het haasje.

Voor wie zich bekommert om dierenwelzijn en dierenrechten is het veel effectiever om zich te verplaatsen in en in te zetten op het leven voor de dood. De kwaliteit van een dierenleven wordt vooral bepaald door de mate van vrijheid om zijn natuurlijke gedrag te kunnen vertonen. Niet door de prijs die iemand betaalt om zich eigenaar van het dier te noemen. Het is juist de financiële waarde die de veehouder ziet in het dier die bepaalt hoe de kwaliteit van het leven van zijn dieren is. Het is vrijwel altijd een balans tussen de meest minimale investering die hij in de ogen van het publiek nog kan maken en benodigde zorg om het dier zo snel mogelijk geslachtsrijp te krijgen. Het resultaat heeft niets meer met liefde voor dieren te maken.

De kunst is om je te laten raken door dierenleed, zodat je in beweging komt, maar niet overspoeld wordt door emoties. Wanneer je een dier ziet lijden, roept dat medelijden op, maar het dier heeft meer aan mededogen. Mededogen houdt namelijk ook in dat je ziet wat het systeem is dat bijdraagt aan dierenleed. Dat systeem is te veranderen. En daar kun je aan bijdragen zonder je opgejaagd te voelen.