De Grote Crisis. Nederlanders en hun dieren

Mr. Dirk Boon was tot 1 januari 2004 hoogleraar Dier en Recht aan de Universiteit Utrecht en is werkzaam als advocaat in het Groningse Zuidhorn. Hij schrijft columns voor Wildlife Magazine en geeft dit najaar een cursus onder de titel ‘De Grote Crisis. Nederlanders en hun dieren’.

Dirk Boon:

De onderwerpen voor mijn stukjes liggen altijd voor het oprapen. Mensen gaan namelijk zo idioot met dieren om dat moeiteloos elke dag een columnpje geschreven kan worden. Elke keer als ik aan het schrijven ben, vraag ik mij af hoe het toch komt dat zo raar, zo tegenstrijdig, met dieren wordt omgegaan.
Teder, wreed, schaamteloos, liefdevol, meedogenloos, aardig, angstig, medelijdend, bezorgd en met tal van andere gevoelens en expressies kan één en dezelfde mens dieren tegemoet treden. Doodsbang voor een spin (doodslaan dus), vertederd door een jonge poes, gedachteloos op een drumstick uit de bio-industrie kauwend, angstdromend van een tijger die in het circus door een brandende hoepel springt, werkend in het laboratorium waar dagelijks gemiddeld achtenzeventig proefdieren worden verbruikt, de confrontaties die één mens met dieren kan ondergaan zijn schier onbegrensd.
Wordt er dan geen paal en perk gesteld aan de omgang van mensen met dieren? Het lijkt er niet op. Mensen doen en laten met dieren alles wat hen goeddunkt zonder zich belemmerd te weten door geldende wetten en regels.
Hoe komt dat toch?
Komt het omdat dieren niet kunnen getuigen en geen aangifte kunnen doen over wat hen wordt aangedaan, zodat de mens -desnoods stiekem- kan doen en laten wat hij wil? ‘Geef uw hond een schop, dat lucht op’.
Komt het omdat de bijbelse heerschappij over de natuur wat al te letterlijk wordt genomen: ‘De dieren die in het wild leven, de vogels van de hemel, de dieren die op de aardbodem rondkruipen en de vissen van de zee zullen ontzag en angst voor jullie voelen -ze zijn in jullie macht-. Alles wat leeft en beweegt zal jullie tot voedsel dienen; dit alles geef ik je, zoals ik je ook de planten heb gegeven’. Ondertussen zijn de zeeën leeggevist, zodat van de vissen nog maar weinig ontzag en angst te verwachten zijn.
Bovendien vanaf 60 duizend jaar geleden is de mens zich over de aarde gaan verspreiden en overal waar hij verscheen, stierven direct grote vogelsoorten en zoogdiersoorten uit door overbejaging. Dat was ver voordat de christelijke ‘beschaving’ haar intrede deed. Hoe komt dat?
Komt het omdat er in de evolutie van de menselijke soort iets grondig is misgegaan en er een steekje los is komen te zitten in ons dierlijke brein? Moet de mens zichzelf onder curatele stellen, of op zijn minst onder bewind stellen om de verhoudingen met de natuur en de dieren te kunnen herstellen?
Hoe komt het dat al die dierenwetten niet functioneren in de praktijk? Hoe komt het dat er zo weinig belangstelling bestaat voor diervraagstukken en hoe komt het dat daar zo weinig onderzoek naar wordt gedaan? Zijn we bang om door de mand te vallen, om geconfronteerd te worden met een werkelijkheid die wij niet onder ogen willen zien, namelijk dat de mens geen nobele wilde is en niet aan de top van de evolutiepiramide staat? Dat er op zijn minst getornd kan worden aan zijn zelf aangemeten superioriteit, omdat hij niet meer is dan een meedogenloze uitroeier?
En het eigenaardige is dat de situatie in het Oude Rome niet wezenlijk anders was en ook niet in de Europese Middeleeuwen of in het achttiende eeuwse Engeland. Toen de Maori’s Nieuw-Zeeland betraden, waren binnen de kortste keren alle Moa’s -inheemse loopvogels tot wel 500 kilogram- uitgeroeid. En toen die op waren, vervielen zij tot kannibalisme. Waarom?

Deze en andere prangende vragen ga ik komend najaar eens lekker aan de orde stellen in een cursus onder de titel ‘De Grote Crisis. Nederlanders en hun dieren’.
De cursus wordt gegeven in het kader van het Hoger Onderwijs voor Ouderen (HOVO), ook wel de Senioren Academie genoemd van de Universiteit Groningen. De cursus wordt gegeven in één van de zalen van de Universiteit Groningen in de binnenstad van Groningen in de periode van dinsdag 30 september tot en met 9 december 2008 (21 oktober vervalt). De cursus wordt ’s middags gegeven van 13.15 tot 15.00 uur.
De cursusprijs bedraagt € 197,50, exclusief cursusmateriaal. De syllabus voor de cursus is uiterlijk twee weken voor 30 september beschikbaar. De uiterste inschrijfdatum is 16 september 2008.