Het begint bij het kind

Ik kom uit Amsterdam, ben geboren in 1955 en tijdens mijn jeugd zijn een paar momenten zo helder in mijn geheugen gegrift, dat het is alsof ze gisteren plaatsvonden: ten eerste de vondst van een kartonnen doos met piepkleine verdronken zwartwitte kittens in een slootje in het Amsterdamse Bos toen ik daar met een paar klasgenootjes speelde. Ik voel de verbijstering nog, maar hoe het verder is gegaan, weet ik niet. Een andere herinnering betreft het Waterlooplein, waar ik vaak kwam met mijn grote broer: een marktkoopman die vogeltjes verkocht, propte aan het eind van de dag een paar verzwakte kanaries in een zak en sloeg ze dood tegen een boom. Verbijsterd was ik, maar ik was jong en het gedrag van grote mensen was wel vaker onbegrijpelijk. Op vakantie in Spanje zag ik de kettinghonden, de uitgeputte pakezels en de kleurrijke aankondigingen van stierengevechten. Op bezoek op een of ander boerenbedrijf zag ik kalveren in kleine donkere kisten, om mooi wit vlees te krijgen. Op een pluimveebeurs waar ik met kennissen van mijn ouders was (geen idee meer wie en waarom) zag ik bakken met honderden vrolijk geverfde kuikentjes, als publiekstrekkers. Ik kreeg er een die zieltogend was in mijn handen gedrukt. Die mocht ik wel hebben. Door de verf zouden ze allemaal tenslotte stikken, maar dat gaf niet, want het waren maar haantjes. De kennis van mijn ouders brak voortvarend het nekje van mijn stervende kuiken op de rand van een bak, maar toen hij merkte hoe ik daar van schrok, kreeg ik vijf gezonde – en niet geverfde- haantjes mee naar huis, driehoog in Amsterdam …!
Mijn ouders zeiden wel eens dat ik ‘alles zielig’ vond, maar ‘zo waren dingen nu eenmaal’. Dus ik zweeg. Ik wist niet beter. Als kind stap je in de wereld van volwassenen en zij bepalen hoe die wereld is.

Onze omgang met dieren wordt ons –ook- aangeleerd. Iemand die dus haar drachtige hond of kittens verdrinkt, of bij wijze van hobby gaat vissen, kopieert gedrag uit de opvoeding.(of is in zeldzame gevallen aangeboren wreed.) Er zijn mensen die de normen uit hun jeugd niet langer omarmen als ze ouder worden. Die zelfs beschaamd zeggen: ja, ik heb die voorbeelden ook gehad, maar ik maak nu andere keuzes. Is het bijvoorbeeld niet opmerkelijk dat veel jonge kinderen geen vlees willen eten als ze eenmaal beseffen waar dat vandaan komt? We voeden ze –desnoods onder dwang- op tot ‘gezonde vleeseters’ en melkdrinkers, kortom tot ‘gebruikers van dieren’, omdat veel mensen nog altijd vinden dat de wereld en daarin ook de dieren er voornamelijk zijn voor gebruik en plezier van ons mensen. Dan krijg je volwassenen die een hond aanschaffen en die na twee jaar naar het asiel brengen omdat ze ‘er geen tijd (lees ‘zin’) meer voor hebben’. Of hun zwangere hond verdrinken omdat ze dat zien als de oplossing om niet weer een nestje te krijgen. Of mensen die hun poes jaar na jaar jonkies laten krijgen omdat dat ‘de natuur’ is en ‘omdat die beestjes zich wel redden..’ Of mensen die menen dat ze voor Onze-Lieve-Heer moeten spelen en jagen voor ‘wildbeheer’. Als hobby!
Mensen die in feite van generatie op generatie overgebrachte normen van een paar eeuwen geleden blijven hanteren, toen we nog niet beter wisten en eigenlijk ook geen andere oplossingen kenden.

De opvoeding van onze kinderen en de beschaving van onze samenleving lopen ernstig achter bij onze kennis. Uit onderzoek blijkt dat dieren, net als mensen, gevoelens van angst, eenzaamheid en stress ervaren. Anders dan wij omdat ze het niet kunnen verwoorden, maar niet minder. Een jong kind dat verwaarloosd wordt door zijn ouders, draagt daar een leven lang trauma’s van mee. Een jong dier dat mishandeld wordt door mensen, zal zijn leven lang angstig blijven. Ook vissen, van wie veel mensen beweren dat ze koudbloedig zijn en ‘dus’ geen pijn hebben, blijken heftig te lijden onder de handelingen die vissers verrichten bij wat zij als ontspannen tijdverdrijf zien. Kan dat lijden ooit in verhouding staan tot dat ene moment van lol van de hengelaar? Zoiets doe je je ergste vijand nog niet aan! Onze hamburgers, barbecueschotels en kippenboutjes en andere kiloknallers hebben de meest afschuwwekkende ervaringen moeten doorstaan voordat ze op ons bordje belanden. De dieren die we bekijken in circussen en dierentuinen zitten daar altijd, een leven lang. Als wij naar huis gaan, ergens een hapje eten, een bioscoopje pakken of een vakantie plannen, zitten zij nog steeds achter hun tralies. Dag in, dag uit. Levenslange gevangenen, zonder ooit een misdaad begaan te hebben en alleen maar voor onze lol. Is dat ons amusement waard?

En kinderen die ooit verbijsterd waren, veranderen snel in volwassenen die liever ook maar niet nadenken en klakkeloos nadoen wat hen nu eenmaal geleerd is. De Indiase geestelijke en politieke leider van India, Mahatma Gandhi (1869 - 1948) zei dat ‘de beschaving van een volk af te meten is aan de mate van respect waarmee ze met hun dieren omgaan.’
Dus hoe beschaafd zijn wij, met jaarlijks ruim 500 miljoen dieren die we over de kling jagen?
Met het verdrinken van huisdieren wanneer die ons in de weg zitten? Met dierenwetten die in feite nog altijd alleen het belang van mensen behartigen?
Met kinderen die leren dat dieren er puur voor de lol en het economische gewin van mensen zijn?Laten we alsjeblieft beginnen met weer te kijken naar de ontzetting van jonge kinderen die ons volwassenen bezig zien en laten we toegeven dat we middeleeuws bezig zijn. Verander dat gedrag vandaag nog! Doe dieren niet aan wat je kinderen ook niet aan wilt doen en geef hen beiden de wereld die ze verdienen.

Annemarie van Gelder