Oormerken dient de identificeerbaarheid van individuele dieren en heeft voornamelijk zin bij de handel en dan vooral in verband met besmettelijke ziektes. Van hobbydieren die niet gehouden worden voor hun producten, is het dus alleszins redelijk om te stellen dat het volledig aan de eigenaar zelf overgelaten moet worden of hij zijn dieren aan zo’n procedé wil onderwerpen.
De morele discussie rond oormerken gaat over de noodzaak van de specifieke methode, die niet alleen zeer dieronvriendelijk maar ook grof en gedateerd overkomt. Er is al jaren een humanere, efficiëntere en modernere methode bekend, namelijk het chippen van de dieren. Hierbij wordt idealiter een chip in een glascapsule onderhuids bij het oor van een dier ingebracht. Al sinds de jaren '90 verzetten mensen zich tegen de oormerken en zo'n 60 boeren met gewetensbezwaren worden in de praktijk 'gedoogd'.
Uitspraak
Dafne Westerhof van de Familie Bofkont biedt individuele landbouwhuisdieren een zo pijn- en stressloos mogelijk leven. Om die reden weigerde ze enkele jaren geleden om haar dieren te oormerken. Eind 2004 deed politierechter Josephus Jitta in Amsterdam in dit verband de belangrijke uitspraak dat het verbod op dierenmishandeling voorrang verdient boven de plicht bepaalde dieren van een oormerk te voorzien. Dit houdt verband met artikel 36 van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. De rechter stelde onder meer dat het chippen al gewoon is bij huisdieren en dat daarom "niet valt in te zien dat deze methode niet óók bij runderen, varkens en schapen kan worden toegepast. Anders gezegd: sinds enige tijd, is voor deze dieren het oormerken te beschouwen als overschrijding van wat ter bereiking van het doel ervan toelaatbaar is."
Naar aanleiding van de rechtzaak rond oormerkweigeraar Dafne Westerhof heeft Kamerlid Van Velzen (SP) een aantal vragen gesteld aan minister Veerman van LNV. In antwoord daarop stelde Veerman weliswaar dat identificatie en registratie van dieren op een zo diervriendelijke wijze dient te gebeuren, maar dat op dit terrein nu eenmaal Europese regelgeving van toepassing is. Volgens Veerman is op grond van de betrokken Europese regelgeving is het gebruik van chips ter identificatie van de betreffende dieren niet toegestaan.Stichting Wakker Dier vroeg minister Veerman rond dezelfde tijd om zo snel mogelijk te komen met regels die een diervriendelijke registratie van dieren toestaan en het oormerken expliciet verbieden. Wakker Dier pleit voor een bepaling dat identificatie en registratie met de meest diervriendelijke methode die op dat moment ter beschikking is, plaats moet vinden. Ook de Partij voor de Dieren is voor chippen in plaats van oormerken.
Tegenwerking
Sinds de positieve uitspraak van de politierechter zijn de oormerken nog steeds niet afgeschaft. In plaats daarvan zijn nu ook Nederlandse schapen- en geitenhouders verplicht om twee oormerken aan te brengen (dat wil zeggen dat ze voorheen mochten volstaan met een enkel oormerk). Door de grootte van de voorgeschreven oormerken blijven de dieren makkelijk achter gaas of takken hangen, en het is niet zo vreemd dat dit veel protesten en burgerlijke ongehoorzaamheid heeft opgeleverd. De motivatie van het nieuwe voorschrift luidt: "Als er eentje uitvalt, blijft er altijd nog het andere oormerk over."
Nog een verwerpelijk fenomeen is het zogeheten ‘koudmerken’ of vriesbranden als aanvulling op de oormerken. Hierbij krijgen runderen met behulp van een koude vloeistof een nummer op hun achterwerk, wat opnieuw gepaard gaat met onnodig dierenleed. Hoewel Veerman dit koudmerken al in september wilde verbieden, is het verbod twee jaar uitgesteld.
Welke soort chip?
Het oormerken lijkt langzamerhand toch op zijn retour, aangezien de Europese Commissie al vanaf 2002 wil dat alle 300 miljoen Europese koeien, schapen en geiten een chip krijgen, waarop al hun gegevens te lezen staan. Boer Thom de Groot, woordvoerder van de oormerkweigeraars, is echter niet onverdeeld positief over het voornemen van de Europese Commissie om de oormerken van runderen op den duur af te schaffen, "Wij vinden oormerken een vorm van dierenmishandeling. Daarom hebben wij twee jaar geleden met het ministerie van Landbouw afgesproken dat wij onze beesten mogen registreren op basis van DNA en foto’s." Volgens boer De Groot is dit laatste systeem veel diervriendelijker dan de door de Europese Commissie voorgestelde chip. "De chip is vaak een zogenoemde bolus van keramiek die in de magen van de dieren wordt geduwd. Kalveren verslikken zich er nog wel eens in en sterven dan de verstikkingsdood."
Kennelijk zijn er twee soorten chips in omloop: de onderhuidse chip die weinig bezwaren geeft en de inwendige chip in de maag. De keuze hoeft, zeker na alle terechte commotie, niet zo moeilijk te zijn.
Titus Rivas
