Een heroverweging van subsidies voor de landbouw
Het is een open geheim dat belastingbetalers (burgers) via belastingvoordelen en subsidies bijdragen aan de kapitaalopbouw van boeren. Hoewel boeren zich vaak presenteren als zelfstandige ondernemers, zijn ze in de praktijk sterk afhankelijk van publieke middelen. Dit roept vragen op over de verhouding tussen de zelfstandigheid van de boer en zijn verantwoordelijkheid naar de samenleving. Is het tijd om te erkennen dat boeren feitelijk in dienst van de samenleving werken en hen ook zo te benaderen?
De rol van belasting en subsidies
Boeren investeren vaak in dure machines om niet afhankelijk te zijn van de beschikbaarheid van loonwerkers tijdens de oogst. Deze machines zijn echter niet alleen een praktische oplossing; ze worden mede mogelijk gemaakt door belastingaftrek en andere fiscale voordelen. Hiermee draagt de belastingbetaler indirect bij aan de kapitaalvorming van boerenbedrijven, die vaak miljoenen waard worden. Deze kapitaalopbouw fungeert voor veel boeren als een pensioenvoorziening, maar roept de vraag op: is dit systeem eerlijk naar de samenleving die dit mede financiert?
Waarom samenwerking lastig is
De keuze voor eigen machines komt voort uit een begrijpelijke wens om risico's te vermijden en de controle over het oogstproces te behouden. Samenwerking met andere boeren of gedeeld gebruik van machines wordt gezien als te risicovol, vooral wanneer weersomstandigheden een strakke timing vereisen. Toch leidt deze voorkeur voor zelfstandigheid tot een kapitaalintensieve bedrijfsvoering die niet altijd in lijn is met maatschappelijke of ecologische belangen. Hoe kunnen we boeren stimuleren om efficiënter en duurzamer samen te werken?
Een nieuw model: boeren als publieke dienstverleners
Als boeren zo sterk afhankelijk zijn van subsidies en belastingvoordelen, waarom zouden we hen dan niet explicieter zien als dienstverleners voor de samenleving? Dit zou het volgende betekenen.
1. Dat de overheid tegenslagen dekt
- Boeren krijgen gegarandeerde compensatie voor misoogsten of prijsdalingen.
- Hiermee wordt hun financiële risico verminderd, wat samenwerking en duurzaamheid bevordert.
2. Dat boeren maatschappelijke belangen dienen
- In ruil voor deze steun werken boeren actief mee aan doelen zoals natuurbehoud, biodiversiteit en klimaatvriendelijke landbouw.
- Ze stemmen hun bedrijfsvoering af op de bredere belangen van de samenleving.
Autonomie en maatschappelijke verantwoordelijkheid
Een dergelijke heroriëntatie vraagt om een balans tussen autonomie en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Boeren zijn trots op hun zelfstandigheid, maar met publieke steun komt ook publieke verantwoording. De overheid kan hieraan bijdragen door heldere afspraken te maken en boeren te ondersteunen bij de overgang naar duurzamere en minder kapitaalintensieve bedrijfsmodellen.
Een win-win voor boer en samenleving
Door boeren te beschouwen als publieke dienstverleners ontstaat er een eerlijker systeem. Boeren behouden hun bestaansrecht, terwijl de samenleving verzekerd is van een landbouwsector die bijdraagt aan publieke belangen. Dit vraagt om visie, samenwerking en wederzijds begrip – maar het biedt ook een kans om het vertrouwen tussen boeren en de samenleving te herstellen.
