Wat overtuigt een vleeseter om te switchen?

Evert Nieuwenhuis schrijft in Vrij Nederland over de moeizame poging om minder vlees te gaan eten onder de titel “Waarom we nog steeds vlees eten en hoe we dat kunnen veranderen”.

Nieuwenhuis gaat een gesprek aan met Menno Harsveld die hij de horzel noemt van menige journalist die over voedsel schrijft.

Een citaat.
Het betoog van Harsveld is even krachtig als eenvoudig: ‘De morele grens tussen mensen en dieren is arbitrair. Dieren mogen anders dan mensen zijn, maar net als wij kunnen ze voelen en hebben ze de wil om te leven. Iedereen is het er over eens dat je mensen niet mag uitbuiten, doden of als ding gebruiken, en dat geldt ook voor dieren. Diersoort is een even willekeurig en irrelevant criterium als huidskleur of geslacht’. Veganisme is een kwestie van recht en rechtvaardigheid, zegt hij: ‘Je kunt niet een beetje rechtvaardig zijn, of voor de een wel rechtvaardig zijn en voor de ander niet. Als je vindt dat dieren pijn kunnen voelen en de wil tot leven hebben, moet je ze enige morele waarde toekennen en kan je ze niet exploiteren of doden. Er is geen enkele noodzaak om dieren te eten, dus is er ook geen enkele morele rechtvaardiging voor’. Vleeseters zijn ‘moreel inconsistent’, vindt Harsveld. ‘Als een paard op een kinderboerderij wordt mishandeld, is de wereld te klein. Maar om onze smaakpapillen te bevredigen, mogen dieren ineens wel pijn lijden en sterven’. Biologisch vlees vindt hij een farce. ‘Dieren in de biologische veehouderij hebben het misschien minder slecht, maar het blijft fout om dieren te doden of te exploiteren. Diervriendelijk vlees bestaat net zo min als vrouwvriendelijke verkrachting of kindvriendelijke mishandeling’.
Harsveld is nog maar een paar jaar veganist, daarvoor was hij decennia vegetariër. ‘Nog steeds ben ik verbijsterd dat ik niet eerder in zag dat ook vegetarisme een schijnvertoning is. Voor kaas sterven nog steeds dieren, namelijk de stiertjes die na geboorte geslacht worden zodat wij hun melk kunnen stelen; de moeder wacht hetzelfde lot als ze niet genoeg melk meer geeft. Kalfjes worden bij hun moeder weggehaald, iets wat moeder en kind overduidelijk niet willen. Er is geen verschil tussen vegetarisme en andere vormen van niet-veganisme. Veganisme is de morele nullijn’.
In de dagen na ons gesprek denk ik nog vaak aan de argumenten van Harsveld. Ik merk dat ze geen vat op me krijgen. Je moet dieren dierwaardig behandelen, daarover zijn we het eens (en, zou ik daaraan toevoegen: zeker als ze voor jou leven). Dieren hebben rechten, zoals Peter Singer in zijn klassieker Animal Liberation (1975) betoogt. Maar Harsveld vindt de morele grens tussen dieren en mensen arbitrair, ik niet. Ik vind het dan ook geen schending van hun rechten als ze sterven om mijn smaakpapillen te bevredigen.
Tot zover Vrij Nederland.

De overtuigde veganist kon de twijfelde vleeseter niet van gedachten doen veranderen.
Ze zijn het er beide over eens dat dieren dierwaardig moeten worden behandeld. Maar de vleeseter Nieuwenhuis vindt niet dat hij daarom dieren niet mag eten. Er is maar één argument die zowel dieren als veganisten als vleeseters even belangrijk vinden en dat zij leven in vrijheid. Erkenning van dat belang kan het bewustzijn openen dat ieder mens zijn gedrag zou moeten toetsen of hij/zij de vrijheid van een ander, mens of dier, schaadt. Welk dier dat doet er niet toe, ook de dieren waarvan we de gevoelens niet kunnen inschatten.

Meer lezen over hoe om te gaan met mensen met een andere overtuiging? Klik hier.

Waarom dieren rechten hebben wordt vaak over het hoofd gezien

Hoe een kwinkslag van de ene columnist leidde tot een stormachtige column van een ander. Youp van 't Hek noemde intensieve veehouders Hiltlerboeren, Roos Vonk maakte wat vergelijkingen tussen de situatie van dieren in de bio-industrie met de Holocaust en Frits Barend was zeer verontwaardigd dat zijn joodse grootouders geen varkens waren. Iedereen zijn eigen gelijk en ruzie in de mediatent. Roos somde de feiten op en Frits en Elma speelden niet op de bal maar op de persoon.
Jonathan van het Reve overzag de commotie en schreef in zijn Volkskrantcolum dat dieren niet evenwaardig zijn aan mensen en hekelt het vermenselijken van de dieren die gehouden worden om te worden gegeten. Het is een prikkelende column waarin gezocht wordt naar de gevolgen van gelijkheid. “Hoeveel cavia’s ben ik bereid te pletten om één kind te redden”. Hij laat helaas open over waar het bij dierenrechten echt om gaat. Het gaat er niet om dat dieren gelijk zijn aan mensen of dat dieren ook gevoelens hebben of dat zij gedrag vertonen dat lijkt op gedrag van mensen of een intrinsieke waarde hebben. Dieren zijn intrinsiek evenwaardig aan mensen.
Waar het wel om gaat is bewustwording. Bewustwording dat alle levende wezens op aarde gelijk zijn in het wezen van rechten.
Wat is het wezen van rechten? Dat is vrijheid. Wanneer we ons oefenen in het zien waarin onze eigen vrijheid ophoudt en die van een ander (mens of dier) begint, dan kunnen we in een split second weten wat te doen in elk denkbare situatie. Het is een manier van kijken naar wat er gebeurt die we kunnen gebruiken in onderling menselijk verkeer en in het omgaan met dieren. Op deze wijze betrokken zijn bij het recht van anderen is het wezenlijke van respect en zo kunnen we ook onze eigen belangen behartigen.

Ons rechtssysteem is geïnspireerd door de Franse revolutie met als basis "vrijheid, gelijkheid en broederschap". Vrij vertaald "Laten we solidair zijn en alle mensen gelijke recht op vrijheid garanderen". Voor dieren kan gelden "Laten we ervoor zorgen dat alle dieren in gelijke mate toegang hebben tot een habitat waarin zij in vrijheid hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen".

Twijfelen tussen de PvdD en VVD?

In een ingezonden brief in de Volkskrant verbaast iemand zich over de zwevende kiezer die twijfelt tussen de VVD en PvdD.
Toch is de twijfel niet zo vreemd, wanneer je bedenkt dat beide partijen duidelijke standpunten hebben over de economie en uitgaan van een waarde die voor mens en dier belangrijk is, namelijk vrijheid.
Voor de liefhebber gaat de VVD niet ver genoeg in het opkomen voor wezens die vrijheid ook belangrijk vinden en maakt de PvdD niet genoeg duidelijk hoe die duurzame economie er moet komen op niet al te lange termijn.
Maar beide partijen zijn spelers op de wereldmarkt en willen zoveel mogelijk mensen laten profiteren van hun visie op de economische koers. Het verschil zit in de bereidheid om ook te werken aan innerlijke bevrijding.

Was Tom Regan effectief voor dierenrechten?

De recent overleden Tom Regan was een bekend pleiter voor dierenrechten. Dat sierde hem. Toch was niet alles wat hij deed effectief. In dit artikel een aanzet tot een andere, meer effectieve visie op dierenrechten.
Er zijn twee opvallende zaken waar Regan voor pleitte waar je vraagtekens bij kunt zetten.
1. Dieren hebben een intrinsieke waarde
2. Sommige diersoorten moeten eerder voor rechten in aanmerking komen dan andere

Het eerste is omstreden omdat het de indruk wekt dat je mensen wilt overtuigen met een onbewijsbare stelling en het tweede is omstreden omdat het niet uitgaat van gelijkwaardigheid.
In de westerse cultuur zijn mensenrechten gebaseerd op de drie principes van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Hoe ambitieus het ook moge lijken, er is niets mis mee om deze principes door te trekken naar allen dieren. Het zal voor sommige mensen die nu veel geld verdienen aan het gebruiken van dieren enorme consequenties hebben, maar dit is geen reden om een andere koers te gaan varen.

Wie meer wil lezen over het bezwaar van het schermen met intrinsieke waarde, klik hier.
Wie meer wil lezen hoe de principes van mensenrechten kunnen worden doorgetrokken naar dierenrechten, klik hier.

Klik hier voor een interview door Dirk-Jan Verdonk met Regan.

De Bok schiet

Nell Westerlaken interviewt voor de Volkskrant jager Pauline de Bok. `Pauline de Bok wilde terug naar de natuur en ging jagen. Ze schreef er een nuchter boek over. Buit. 'Zielig? Supermarktvlees, dát is zielig'.

Wanneer de Bok daarmee bedoelt dat het leven van dieren uit de bio-industrie zieliger is dan de dieren in de vrije natuur dan is dat natuurlijk zo klaar als een klontje. Of de door haar doodgeschoten dieren prettiger aan hun einde zijn gekomen dan de dieren in het slachthuis is afhankelijk van haar vaardigheden als jager. Veel mensen zal het niets uitmaken of dieren gedood worden voor het plezier, zoals bij de Bok, of door geldelijk gewin, zoals bij de dieren bestemd voor de export en gehouden in dichte stallen. Zij vinden het doden van dieren zielig en worden woedend wanneer mensen dat voor hun plezier doen. Minder emoties hebben zij –helaas- bij de onnatuurlijke verveling die een opgesloten dier in zijn korte leventje heeft.

Boodschap was dat de jagende vrouwen geëmancipeerd waren en dat was goed te zien en te horen aan de gevoelloosheid en demagogie waarmee de dames hun hobby verdedigden. Het leken inderdaad wel mannelijke jagers.
De mens heeft het evenwicht in de natuur verstoord en een jager houdt dat graag zo, anders valt er minder te schieten. Het is inderdaad zaak om terug te gaan naar de natuur. Niet om dieren die de overhand krijgen af te schieten maar om de mobiliteit in de natuur terug te brengen door natuurgebieden met elkaar te verbinden. Zo kan iedereen plezier hebben aan ontmoetingen met vrije dieren. En regelen de dieren het onderling wel.

Voor de lol doden doet geen enkel dier in de vrije natuur. Echte emancipatie toont zich wanneer mensen ook dieren het recht op vrijheid gunnen.

Meer lezen over Pauline de Bok? Klik hier.

We verkopen de ziel van ons land

Filosoof Pouwel Slurink schreef op de opiniepagina van de Volkskrant onder meer:

"is het met Nederland zo slecht gesteld dat we ook ons landschap moeten plunderen om te overleven? Slechts 2 procent van de Nederlanders leeft in de agrarische sector en die sector vormt ook slechts enkele procenten van het bruto nationaal product. Boeren worden wel met allerlei subsidies geholpen en twee derde van de agrarische producten wordt uitgevoerd. 'Wij' moeten zo nodig Chinese baby's voorzien van melkpoeder, Amerika voorzien van goedkope melk, voldoen aan de 'groeiende vraag van Oost-Europa en Azië'.

Maar moeten we echt onze ziel verkopen? Bijna de helft van Nederland bestaat uit weiland: dat is dus de ziel van Nederland. De ziel van ons land bestond uit weilanden met bloemen, grutto's, leeuweriken, koeien, knotwilgen, sloten... Maar omdat we ook daaraan geld willen verdienen, verkopen 'we' onze ziel. We? De gemiddelde Nederlander heeft daarover weinig te zeggen. Het is natuurlijk weer de agrarische sector die de doorslag geeft. Zelfs het kopen van biologische producten helpt maar weinig, omdat onze agrarische productie immers voor twee derde bestemd is voor de export".

Tot zover Pouwel Slurink. Verder lezen? Klik hier voor meer artikelen over kanttekeningen bij export van dierlijke producten en hier voor meer blogs over de overschatte bijdrage van de landbouwsector aan de economie.

Slurink is auteur van een boek over de mens als zin zoekende aap. Een citaat uit een boekbespreking.
De evolutie heeft ervoor gezorgd dat de mens een zekere mate van vrijheid ervaart. De mens heeft een zelfgevoel, dat in dienst staat van zelfbehoud en streeft naar status, de mens is in staat om te improviseren al naar gelang de situatie dat verlangt. Er is dus een mate van vrijheid: wij mensen zijn vrij om uit onze natuur te kiezen, maar niet om onze natuur te kiezen (172). Of anders gezegd.

Onze vrijheid lijkt dus deels een aanpassing te zijn die ons in staat stelt in verschillende omstandigheden adaptief te reageren. Enerzijds zijn we vrij, omdat we reële keuzen tussen scenario’s hebben, anderzijds tolereert de natuur geen totale vrijheid – ze leidt ons in onze keuzen door de overlevingswaarde van onze keuzen voelbaar te maken. Zoals de evolutieleer ons doet verwachten, zijn we vooral vrij als dit ons in staat stelt onze genen in een veelheid van milieus te gehoorzamen – we zijn slechts ‘een beetje’ vrij als het er bijvoorbeeld om gaat onze idealen te volgen. Als je een beetje te idealistisch bent loop je meestal al snel aan tegen het pragmatisme van je partner, baas of collega’s – of tegen je eigen vermoeidheid. De speelruimte is in feite altijd beperkt. (176)

Is er dus vrije wil? Slurink zegt: “Ja, we zijn in staat ‘in ketenen te dansen’, maar tegelijkertijd blijft het ook een dansen in ketenen – ze doen pijn, ze zijn zwaar, ze beperken ook je mogelijkheden en houden je stevig op de grond” (176). We kunnen onze driften niet ontlopen, want die driften zorgen ervoor dat we tenminste blijven vrijen, want: “een vrije wil die nooit vrijen wil zou snel uitsterven” (176).

Pouwel Slurink: waarom wij bewustzijn, vrije wil, moraal en religie hebben (bol.com).

Boekbespreking Grondrecht voor dieren en Smoezenboek

Wat je wilt overbrengen aan een lezer kan een ander soms korter samenvatten dan jezelf als schrijver geneigd bent te doen. In het winternummer van het Vegan magazine schrijft Titus Rivas een recensie van twee van mijn boeken: 'Vrijheid als grondrecht voor dieren' & 'Smoezen over diermisbruik'.

Titus is meer en eerder veganist dan ik. Ik ben bezig mijn hele leven stapje voor stapje veganist te worden. De basis van dat verschil beschrijft Titus mooi met “het gaat hem erom dat dieren voor hun dood een dierwaardig, zo vrij mogelijk leven kunnen leiden. Daarbij stelt hij uitdrukkelijk dat het recht op vrijheid zo gedefinieerd kan worden dat het recht om niet onnodig gedood te worden daar onderdeel van uitmaakt”.

Titus haalt ook de verwarring aan die het begrip intrinsieke waarde van een dier oplevert. “Men zou zelfs kunnen stellen dat dieren hun recht op vrijheid ontlenen aan hun intrinsieke waarde als individu”.
We leven in een tijd dat schending van de evenwaardigheid tussen mensen in de media veel rumoer oplevert. Ik hoop dat we als mensheid ons bewustzijn ontwikkelen in de richting van evenwaardigheid van mens en dier door voor dieren eveneens het grondrecht op vrijheid wettelijk te erkennen. In dat grondrecht zijn we in mijn ogen evenwaardig, voor het overige vind ik het leuk dat we zoveel verschillen.

De recensie door Titus Rivas is te lezen op Animal Freedom.

Vangdrang met dodelijke gevolgen

Rosanne Kropman citeert in haar artikel in Trouw over ganzenvergasser Arie den Hertog het woord vangdrang. "Ik ben geboren met vangdrang", zegt hij. Als klein jongetje van zeven ving hij al muizen van de boerderij waar hij opgroeide. De klemmen eerst lukraak neergezet, later strategisch geplaatst: parallel aan de plinten zodat de muis er van twee kanten in kon lopen.
Tot zover Arie den Hertog in Trouw.

Het is een kenmerk van veel kinderen om bij slootjes hun schepnet door het water te halen en te kijken naar de visjes en insecten die ze vangen. Schattig zijn de peuters die op pleinen achter vogels aanlopen om hen proberen te pakken om te aaien. Vangdrang, kun je veilig stellen, is natuurlijk. Die drang is gelukkig niet vaak om te doden, maar gewoon de sport. En kleine kinderen snappen nog niet zo goed dat dieren twijfels bij hebben bij de goede bedoelingen van kinderen. En wanneer je ziet hoe ze hun speelgoeddieren behandelen kun je ze geen ongelijk geven. Kinderen willen aaien en van dichtbij bekijken, maar kunnen nog niet goed liefdevol doseren.
Zelfs mensen met huisdieren hebben die wens om wanneer zij dat willen een dier bij de hand te hebben om te knuffelen. Dat een dier ook recht op vrijheid heeft is daarmee lastig te verenigen en waarom zou je daar druk over maken? Het dier krijgt tot uitstekende verzorging? Wat wil nu meer?
In de vrije natuur hebben dieren drang om andere dieren te vangen omdat ze willen eten. Lukt het om een dier te vangen, dan wordt het gedood. Ook de ganzen die Arie den Hertog vangt, worden gedood en gratis aangeboden aan een poelier.
Is dat liefdevol en natuurlijk? Natuurlijk niet, maar net zo als het moeite kost om kinderen te leren wat respect voor dieren is, namelijk hun met rust te laten en er alleen maar naar te kijken, is respect voor ganzen die in grote getallen de groene weiden vullen er moeite voor nodig om de overlast tegen te gaan. Liefde voor de natuur houdt in bewust te worden wat te doen en wat te laten zodat alle levende wezens een plek onder de zon behouden.

Meer lezen? Zie Respect, vrijheid en ware liefde.

Werkt een dier graag voor de kost?

In Opinie & Debat een artikel van milieufilosoof Jozef Keulartz dat de Volkskrant redactie de titel meegaf: “Dieren werken graag voor de kost”.
Hij heeft kritiek op dierenrechtenactivisten.
“Dierenactivisten beroepen zich voor hun pleidooi om wilde dieren uit circussen te verbannen en dierentuinen en dolfinaria te sluiten op de dierenrechtentheorie van Tom Regan of op de dierenbevrijdingstheorie van Peter Singer. Dat beide dierethici afwijzend staan tegenover circus en dierentuin heeft alles te maken met het feit dat ze de wildernis allebei zien als de enige ware en authentieke omgeving waaraan het welzijn, de integriteit en de intrinsieke waarde van dieren moeten worden afgemeten”.

Tot zover heeft Keulartz een punt want de bijdrage van Tom Regan en Peter Singer aan het beeld van wat dierenrechten inhouden is zeker niet onomstreden.

Intrinsieke waarde (Regan) en overeenkomsten met de mens (Singer) zijn geen goede basis voor dierenrechten.

Keulartz betoogt dat er niets mis mee is om dieren te trainen en dat zij er zelfs gelukkig van worden. Hij schiet door in antropomorfiseren (het toekennen van menselijke eigenschappen).

Een paar citaten:
Volgens de bekende biologe en filosofe Donna Haraway moeten we onze aandacht op dit punt niet zozeer richten op de categorie van de rechten, maar veeleer op die van de arbeid.
Haraway beroept zich ook op het werk van de (in 2001 overleden) trainster, filosofe en dichteres Vicky Hearne, die zich met kracht tegen het dierenrechtendiscours verzette. Haar vrees was dat dierenrechtenorganisaties, door training als marteling te brandmerken, dieren de voldoening zouden kunnen ontnemen die zij aan werk beleven.
'Geluk' wordt, zeker als het om dieren gaat, vaak opgevat als synoniem voor 'plezier' (in hedonistische zin) en als antoniem voor 'pijn' en lijden. Maar, stelt Hearne, bij geluk dat dieren aan training beleven gaat het om een gevoel van persoonlijke voldoening, zoals dat ook ervaren wordt door een goede houtsnijder, danser of dichter.
Einde citaten.

Keulartz schiet verder door wanneer hij concludeert:
“Ook Hearne legt alle nadruk op de wederkerigheid in werkrelaties tussen mensen en dieren. Trainers moeten leren naar dieren te luisteren, om aan hun behoeften en verlangens te beantwoorden. Of een bepaalde setting moreel toelaatbaar dan wel laakbaar is, is dan ook afhankelijk van de mogelijkheid van dieren om 'verzet' te plegen als zij voor hun individuele wensen geen gehoor vinden en in plaats daarvan tot 'dociliteit' gedwongen worden”.

Je kunt stellen dat Keulartz een blinde vlek heeft voor het wezenlijke van dierenrechten, namelijk het recht op vrijheid. Wanneer dieren werkelijk in vrijheid opgroeien dan zou geen haar of veer op hun hoofd er aan denken om zich te laten trainen door mensen om maar iets van gedrag te vertonen dat zou lijken op werk tot vermaak van mensen.

Vleesetiket moet vertellen hoe dieren leefden

Deze week stemde het Europees parlement voor het verplicht, op het etiket, vermelden van het land van herkomst van vlees dat in andere producten verwerkt is. Al eerder besloot Europa dat een dergelijke vermelding verplicht is voor verpakt, vers vlees.

De Europarlementariers hopen nu nóg beter tegemoet te komen aan de wens van consumenten te weten waar hun vlees vandaan komt. Het is echter maar de vraag of ze daar in slagen. Wat consumenten willen weten is niet zozeer uit welk land hun vlees komt, maar wél hoe de dieren leefden. Want zeg nou zelf, wat eet u liever? Een pootje van een plofkip die leefde op haar eigen uitwerpselen in onze eigen Nederlandse vee-industrie? Of toch maar een stukje vlees van een kip die buiten kon scharrelen in, bijvoorbeeld, Frankrijk?

Het is belangrijker de productiemethode op het etiket te vermelden dan het land van herkomst. Dit geldt nu al voor eieren. Naast de cijfercode op het ei staat in vast voorgeschreven bewoordingen op de verpakking hoe de kip leeft: daar lezen we of zij haar hele leven in een kooi zat, of ze vrij in de stal kon bewegen of zelfs naar buiten mocht.

Geert Laugs
Compassion in World Farming Nederland

Compassion In World Farming (CIWF) is de actieve, internationale organisatie die opkomt voor het welzijn van landbouwdieren, waar ook ter wereld. Onze visie: een wereld waar dieren worden behandeld met compassie en respect, zonder vee-industrie en zonder verre veetransporten!

Stichting Compassion In World Farming (CIWF) Nederland
Postbus 1305
6501 BH Nijmegen

Een groep dansende spreeuwen

Als tegenhanger tegen het dierenleed van veel dieren opgepakt in de bio-industrie hieronder het beeld van een grote groep dansende spreeuwen.

Duizenden vleeskippen in de stallen blijven ongezien. Hun aantal leidt tot onverschilligheid.

Duizenden spreeuwen, samenwerkend om een roofvogel te snel af te zijn, willen we vastleggen op camera.

De kwaliteit van hun samenwerking en vrijheid leidt tot schoonheid (zie video).

Plezierjacht en workshop vrouwen versieren

Schrijver Thierry Baudet laat optekenen in dagblad Trouw dat “jagen hem humaner, warmer en liever” maakt. Ook gunt volgens Baudet een jager een dier in het wild zijn vrijheid. Het is natuurlijk de vrijheid van iedereen om onzin uit te kramen, maar als lid van het “Filosofisch Elftal” van Trouw verwacht je meer van zo’n zelfverklaarde intellectueel.

Baudet liet al eerder van zich horen toen hij Julien Blanc verdedigde die overal in de wereld workshops organiseert waarin mannen wordt geleerd om vrouwen te versieren door ze te vernederen.


In de DWDD uitzending wordt het woord “respecteren” besproken. Wat betekent het dat mannen vrouwen respecteren, terwijl er veel jonge vrouwen zijn die vrij hard mannen afwijzen die hen proberen te versieren.

Er zit een parallel in de arrogantie waarmee jagers hun hobby om dieren voor het plezier te doden verdedigen en de manier waarop een bepaald soort mannen meent te weten hoe een vrouw behandeld wil worden.

Respect houdt in dat je tegelijkertijd in de gaten houdt dat je betrokken bent bij de ander en andermans grenzen niet overschrijdt. Dat betekent dat je telkens opnieuw door naar jezelf en de ander te luisteren in een split-second bepaalt waar de grens ligt. Iedereen kan het waarderen wanneer je jouw belangstelling voor hem/haar deelt, maar verwacht wel dat je niet aandringt wanneer nader contact wordt afgewezen.
Zo ga je verantwoord om met vrijheid en liefde.

Dieren hebben net als mannen en vrouwen recht op vrijheid. Schieten op dieren en mensen doe je met een camera. Doden voor jouw plezier is "inhumaan, koud en liefdeloos".

Discussie over dierenwelzijn en dierenrechten

In de discussie over dierenwelzijn en dierenrechten hebben veel deelnemers -voorstanders en tegenstanders- boter op hun hoofd. Wie bepaalt of iemand een of goed of fout verhaal heeft in deze discussie? Dat bepaalt u zelf.

Om u als toeschouwer een beetje te helpen is hier de eeuwenoude basisregel van ethiek en religie. Deze basisregel kun je op twee manieren verwoorden en komt op hetzelfde neer: ”doe niet aan ander wat gij niet wilt dat u geschiedt” en “mijn vrijheid houdt op waar die van een ander begint”.
Op basis hiervan kunt u zich gemakkelijk een mening vormen in de discussie over wilde dieren in het circus, de nertsenhouderij, de bio-industrie of om het even waar dieren belemmerd worden in hun vrijheid. Vooral wanneer u ervan uitgaat dat dit principe voor mens en dier in gelijke mate zou kunnen gelden. U hoeft dan bij elk argument dat wordt ingebracht in de discussie alleen maar uzelf af te vragen “draagt dit bij aan vergroting van vrijheid van zoveel mogelijk mensen en dieren of draagt het daartoe niet bij”. Draagt het bij aan vergroting van vrijheid dan is het een juist argument en anders niet. Bedenk ook dat iemand op het ene punt gelijk kan hebben en op de andere niet.

Ik wens u veel wijsheid bij het schijngevecht in woorden.

Krokodillentranen rondom geëxploiteerde dieren

Staatssecretaris Sharon Dijksma heeft heel wat te stellen met dierenwelzijn en dierenleed. Het kabinet had bij aantreden het voornemen om het optreden van wilde dieren in het circus te verbieden. Dit besluit is nu wereldkundig gemaakt en moet nog door de Eerste Kamer. Net als bij de nertsenhouderij is er nog een kleine kans dat met veel krokodillentranen in de media dit besluit kan worden gekeerd.
De nertsenhouders hadden de mogelijkheid via de rechter om te betogen dat zij te weinig schadevergoeding kregen. Het is een gotspe om dit argument aan te voeren terwijl je als sector nog 10 jaar de gelegenheid krijgt om geld met dierenleed te verdienen. De rechtelijke macht kende dit argument toe, omdat het besluit te weinig onderbouwd zou zijn. Dit is een vreemde uitspraak want ons rechtssysteem is gebaseerd op vrijheid. Vrijheid houdt in dat je belachelijke argumenten mag aandragen als je denkt er beter van te worden en dat je vrij bent in het kiezen van een beroep. Maar wanneer je je niet aan de wet houdt, dan loop je kans dat jouw vrijheid tijdelijk wordt ingenomen en dat je in de cel belandt. Een nertsenhouder gaat in de tegen de geest van de wet en omdat het grondrecht van dieren op vrijheid nog niet erkend is hoeft hij voorlopig nog niet zelf naar de gevangenis.

Dieren kunstjes laten doen en houden voor hun vacht zijn echo's uit een dieronvriendelijk verleden toen mensen hun superioriteit over dieren wilde bewijzen en hun vacht nodig hadden in koude tijden. Goede sier maken op deze wijze met dieren is allang uit de tijd. Op sommige momenten hebben circusdieren meer afleiding dan dieren in een dierentuin, maar dierentuinen kunnen alleen overleven wanneer ze moderniseren, dat wil zeggen ingericht worden op de natuurlijke behoefte van dieren.

Circusmensen hebben weinig anders dan het publiek te bewerken met de tranen van circusmeisjes die niet meer in de slurf van de olifant kunnen hangen. Net als paardenmeisjes gaat aandacht naar dieren meestal over wanneer ze een vriendje krijgen en verleggen ze hun bron van lief en leed naar pubers.
Circusmensen zitten met de wilde dieren in hun maag omdat ze een fatsoenlijke opvang van de circusdieren niet meer kunnen financieren met een optreden in het circus. Het is de overheid die maar weer moet zorgen dat zij afkomen van de peperdure dieren. Net als in de Nederlandse veehouderij is het de belastingbetaler die de portemonnee moet trekken wanneer de sector geconfronteerd wordt met de lasten van het in eigendom hebben van dieren. Dierenliefde bij circusmensen gaat niet zo ver dat zij tot de dood een liefdevolle verzorging in een natuurlijke omgeving verzorgen, wat voor een paar koeien in het rusthuis nog wel geldt.

Terug naar Sharon Dijksma. Is zij een vrouw met hart voor dieren? Is iemand die tot 8 uur op transport naar een slachthuis acceptabel vindt, diervriendelijk?
Het draait om geld verdienen en imago. Met dit besluit kan de staatssecretaris haar imago weer wat opkrikken na haar kritiekloze steun aan de pluimveehouderij. Helaas onderbouwt zij haar besluit met een loos argument: wilde dieren horen niet in het circus vanwege hun intrinsieke waarde.
Wat echt zou helpen in onze samenleving is dat we met elkaar in dialoog gaan over wat het wezen is dat een dier nodig heeft. We praten nu onverschillig langs elkaar heen. We moeten durven bespreken dat wanneer je een dier onderdak en eten geeft of je het dan voldoende verzorgt.
Mijn stelling is dat wat dieren en mensen echt nodig hebben is vrijheid, voor dieren in de vorm van de mogelijkheid om zich natuurlijk te gedragen. Dierenliefde is meer dan verzorging alleen. De rest is bijzaak.

Korte en lange termijn doelen bij dierenrechten

Wie zich inzet voor dierenrechten komt regelmatig voor de keuze te staan, kies ik nu voor een standpunt dat geldt voor de korte termijn of voor de lange termijn?
Wanneer een supermarkt inzet voor vlees met 1 ster qua diervriendelijkheid ga je dan dat besluit steunen of ben je principieel als vegetariër zodat je zwijgt?
Een mooie basis voor dierenrechten is hetzelfde principe als onder grondrechten voor mensen ligt, namelijk vrijheid. Maar dan zouden alle mensen die huisdieren houden tegen de grondrechten van dieren ingaan, want het eigenaarschap is niet verenigbaar met vrijheid. Uiteraard doet niemand zijn huisdier weg, maar kan het een overweging zijn bij het opnieuw kiezen voor een huisdier.
Een mooie tussenvorm is dierenrechten zo te definiëren als het recht van mensen om zich voor dieren in te zetten. Dus mensen mogen dieren vertegenwoordigen in de rechtbank.
In het kanton Zürich hebben dieren sinds 1992 al het recht op juridische bijstand.

Persoonlijk vind ik niet dat dieren die meer op mensen lijken, zoals apen, meer en eerder rechten moeten hebben dan andere dieren. Ik opteer voor de meest zuivere oplossing: alle dieren dezelfde grondrechten als mensen gebaseerd op vrijheid. Dat geeft voldoende ruimte om met alle verschillen in diersoorten rekening te houden, maar zal wel veel gevolgen hebben voor de sectoren waar nu dieren worden gehouden. Ook kunnen mensen zich dan niet meer beroepen op het eigenaarschap, zie ook "Dier heeft het recht om geen bezit te zijn".
Het kon wel eens voor veel mensen op een onverwachte manier veel geld besparen en globale problemen oplossen.

Voor wie alle overwegingen en gronden wil lezen achter het toekennen van rechten voor dieren, kan hier meer lezen.

Rechter: chimpansee zou niet dezelfde rechten hebben als een mens

In de Volkskrant het verslag van een gerechtelijke uitspraak over de vraag of een chimpansee dezelfde basale rechten heeft als een mens.
Chimpansee Tommy slijt zijn dagen in een kooi in de woning van zijn baasje in Fulton County. Een dierenrechtengroep stapte naar de rechter en eiste dat Tommy wordt vrijgelaten. Volgens de rechtengroep zijn de omstandigheden waarin de aap wordt gehouden vergelijkbaar met die van iemand die onterecht in de isoleercel zit.
Een lagere rechtbank verwierp de eis, waarna de groep het hogerop zocht. Dieren met menselijke eigenschappen, zoals chimpansees, zouden basale rechten toegekend moeten krijgen, waaronder het recht niet gevangen te hoeven zitten, vindt de groep. De mensapen zouden daarom voor de wet als personen moeten worden gezien. De groep maakt zich ook hard voor drie andere chimpansees in New York en heeft plannen voor rechtszaken in andere staten.
Het gerechtshof stelde dat er precedent noch wettelijke basis is voor het behandelen van dieren als personen. Volgens het hof is het 'ongepast' de rechten van een mens ook toe te kennen aan een dier.
Tot zover de Volkskrant.

Wat kunnen we met dit bericht? Heeft de dierenrechtengroep het goed aangepakt of heeft de rechter een punt?
De groep dacht: laten we eerst maar eens voor het dier dat het meest op de mens lijkt de rechten erkend krijgen.
Op basis van het bericht lijkt het of de rechter heeft geredeneerd: het staat niet in de wet dat chimpansees als personen moeten worden behandeld en dus wijzen we de eis af.
Wanneer dat zo gegaan is, is dat natuurlijk flauw, want je doet een beroep op de geest van de wet en niet op de letter. Het is maar de vraag of de geest van de Amerikaanse wet ook de interpretatie toelaat dat apen niet mogen worden opgesloten.

Het nadeel van dierenrechten te baseren op gelijkenis met mensen is dat er een rechtsongelijkheid dreigt voor dieren die niet op mensen lijken.
Er is wel een basis denkbaar die voor alle dieren geldt en waar ook de grondrechten van alle mensen op gebaseerd is en dat is .

Heeft deze benadering dan meer kans om door een rechter geaccepteerd te worden, immers het zou voor een nog veel groter deel van de samenleving gevolgen hebben?
Het antwoord is ja en nee. Ja, omdat het eleganter is en nee, wanneer je niet tegelijkertijd die gedachte doorvoert in allerlei situaties waarin het menselijk gedrag gevolgen heeft voor dieren. Iemand die eenmaal de elegantie en de waarheid van de gelijkwaardigheid van dieren in hun grondrecht op vrijheid doorziet, zal ook met plezier die waarheid in zijn eigen leven doorvoeren en dit delen met anderen. Het betekent ook dat niemand zich eigenaar van een dier zou mogen noemen.

Heeft een dier waarde of recht op leven?

Voor iemand die van dieren houdt is het antwoord simpel: ja, een dierleven heeft waarde en een dier heeft recht om in leven te blijven. Voor iemand die hierin een juridische basis zoekt om dieren te beschermen is het antwoord teleurstellend: het leven wordt niet uitgedrukt in waarde. Zelfs een mens heeft geen recht op leven.
Waarom niet? Omdat je dit recht niet kunt handhaven. Stel, je bent ongeneeslijk ziek en er zou een wettelijke basis van recht op leven zijn, dan zou je de staat kunnen verplichten om je zo lang mogelijk in leven te houden. De overheid en de rechterlijke macht branden zich daar niet aan, maar garanderen iemands recht op vrijheid. Het recht om te leven in vrijheid vervangt dan levenslang het recht op in leven te kunnen en mogen blijven en weerhoudt (althans in vredestijd) dat vijanden elkaar doden. Afgenomen vrijheid kun je weer teruggeven of, in het geval van beschadiging, zoveel mogelijk proberen te herstellen. Een schadevergoeding doet hopelijk de rest. Een dode kun je niet meer tot leven wekken.

Veel dieren worden gehouden als huisdier of voor de slacht. Wil je vlees eten dan zal een slager een dier eerst moeten slachten. Je kunt doden erg vinden, maar over de diervriendelijkheid van het slachtproces is nagedacht. Niemand heeft belang bij dieren die in hun doodsangst om zich heen schoppen. Slachters zijn misschien onverschillig, maar niet sadistisch. Ook in de vrije natuur gaat dat zo: ben je niet snel genoeg weg of onderhoud je jouw conditie of gezondheid niet voldoende, dan ben je in no time het haasje.

Voor wie zich bekommert om dierenwelzijn en dierenrechten is het veel effectiever om zich te verplaatsen in en in te zetten op het leven voor de dood. De kwaliteit van een dierenleven wordt vooral bepaald door de mate van vrijheid om zijn natuurlijke gedrag te kunnen vertonen. Niet door de prijs die iemand betaalt om zich eigenaar van het dier te noemen. Het is juist de financiële waarde die de veehouder ziet in het dier die bepaalt hoe de kwaliteit van het leven van zijn dieren is. Het is vrijwel altijd een balans tussen de meest minimale investering die hij in de ogen van het publiek nog kan maken en benodigde zorg om het dier zo snel mogelijk geslachtsrijp te krijgen. Het resultaat heeft niets meer met liefde voor dieren te maken.

De kunst is om je te laten raken door dierenleed, zodat je in beweging komt, maar niet overspoeld wordt door emoties. Wanneer je een dier ziet lijden, roept dat medelijden op, maar het dier heeft meer aan mededogen. Mededogen houdt namelijk ook in dat je ziet wat het systeem is dat bijdraagt aan dierenleed. Dat systeem is te veranderen. En daar kun je aan bijdragen zonder je opgejaagd te voelen.

Pijnloze castratie criticaster van dierenvrienden door Schaap

In de vierde aflevering verdiept de "Hokjes"man Michael Schaap zich in de snel groeiende gemeenschap van dierenvrienden. Er zijn dierenvrienden die zielsveel houden van hun huisdier en tegelijkertijd geen enkel bezwaar zien in een burger of een speklapje bij de barbecue. Maar er is ook een kern van dierenvrienden die huivert bij de gedachte aan het eten van dieren en geen onderscheid wenst te maken tussen mens en dier.
Hoe ingewikkeld is het leven binnen de gemeenschap van de rechtgeaarde en principiële dierenvriend? Wanneer wordt een dierenvriend een dierenactivist? Hoe kan hij nog goedgemutst door het leven gaan als er in zijn beleving een permanente massamoord plaatsvindt? En kan hij eigenlijk nog wel vrienden zijn met een vleeseter?

Tot zover de tekst van de VPRO.

Het was een respectvolle uitzending die een goed beeld gaf van veel dierenvrienden, vegetariërs en veganisten.
Opmerkelijk was de vraag van Schaap of sommige actievoerders vonden of zij het morele gelijk aan hun kant hadden. Als ergens de kloof bestaat tussen gelijk hebben en gelijk krijgen dat is het wel in de wereld van mensen die opstaan tegen het leed van dieren die in "hokjes" leven.
Door 's nachts mee te gaan met actievoeders naar een konijnenfokkerij, maakte Schaap goed duidelijk wat de omstandigheden zijn waarin ontzettend veel dieren leven. De samenleving weet het en laat het gebeuren. Dit dilemma van mensen die zich dit bewust zijn, maar weinig kunnen doen, verbeeldde Schaap treffend door er als het ware zwijgend bij te gaan staan en niets te doen.

Wie actie wil voeren om de omstandigheden voor dieren te verbeteren moet eindeloos geduld hebben en een stellige overtuiging dat het ooit beter wordt. Dat is gemakkelijker op te brengen door telkens te zoeken naar een positieve relatie met mensen, ook met die onverschillig zijn over het lot van kwetsbare wezens.

Door de uitzending is het leed van een paar individuele dieren niet onopgemerkt gebleven.

Meer lezen: www.vpro.nl/kijk/de-hokjesman/dierenvrienden.html

Terugkijken: www.npo.nl/de-hokjesman/17-10-2014/VPWON_1214417

Het venijn zat 'm in de staart. In de uitzending werd een paar keer de vergelijking gemaakt tussen de bio-industrie in de vorm van megastallen en concentratiekampen uit de Tweede Wereld oorlog. Veel dierenvrienden vinden deze parallel te ver gaan. Door Schaap werd de herinnering aan 40-45 op subtiele wijze opgeroepen door met criticaster Simon Roozendaal, die de Nederlandse bio-industrie verdedigt, van achter een raam een protest van dierenvrienden in het centrum van Amsterdam "gade te slaan". Tijdens de bevrijding op 7 mei 1945 schoten gefrustreerde Duitse soldaten vanuit het gebouw De Grote Club met mitrailleurs op de feestende menigte op de Dam.

Een subtiele aanpak van een ontkenner van het grondrecht van mens en dier op vrijheid.

Omdenken bij de jaarlijkse verhongering in de Oostvaardersplassen

Henk Bleker en Dion Graus discussieerden bij Jeroen Pauw over het jaarlijks terugkerende fenomeen dat 30% van de dieren in de Oostvaardersplassen verhongeren.
Dion Graus meldt dat we een zorgplicht hebben omdat het gebied besloten is en dieren niet vrij op zoek kunnen gaan op de Veluwe naar voedsel. Henk Bleker noemt dit argument niet realistisch omdat dit teveel geld en landbouwgrond kost.
Graus ziet als oplossing om de dieren jaarlijks te injecteren met een middel dat de voortplanting tegen gaat en Bleker pleit voor preventieve afschot zodat er voldoende voedsel overblijft. Het zijn bekende argumenten en de strijd is vooral een charme offensief.

Afhankelijk hoe je tegen dierenwelzijn en dierenrechten aankijkt zijn dit politiek bruikbare oplossingen. Voor wie vrijheid als grondrecht voor dieren serieus neemt is de oplossing een ecoduct bouwen onder of over het Veluwemeer en zo de dieren vrij te laten bewegen op zoek naar voedsel. Ondertussen kun je met anticonceptie de omvang van de populatie beperkt houden. Niet iedere grote grazer hoeft te blijven. De Nederlandse boeren produceren 3x zoveel voedsel dan in ons eigen land wordt verkocht. Het is best denkbaar om kosten van het ecoduct te compenseren met de gewonnen natuurwaarde en besparing op kosten die de overproductie van de Nederlandse veehouderij de belastingbetaler opleveren.

Hebben intelligente dieren of robots rechten?

Het antwoord op deze vraag is simpel: beide hebben die rechten niet, maar voor dieren is dat wat mij betreft onterecht. De veronderstelling achter de vraag is dat mensen intelligent zijn in vergelijking met primitieve dieren en robots. Omdat mensen intelligent zijn en rechten hebben, lijkt het logisch om organismen die intelligent lijken ook rechten toe te kennen.

Rechten en eigenschappen hebben niets met elkaar te maken. Domme mensen hebben gelijke rechten als intelligente mensen. Waarom zou je robots die intelligenter zijn dan mensen rechten toekennen? Omdat het zo duur is om deze te bouwen en mensen die oud en ziek zijn geen recht hebben op te dure verzorging? Ook al bouw je robots met hoge sociale intelligentie, ze bouwen daarmee geen rechten op. Het zijn slechts goede imitatoren van mensen.

De grondrechten van mensen zijn gebaseerd op vrijheid. Eigenlijk zou dat recht moeten gelden voor alle levende wezens. Dat een robot zichzelf zou kunnen reproduceren en zo een voortbestaan kan verzekeren maakt het nog niet tot een levend wezen. Het is slechts oppervlakkige gelijkenis.

Meer lezen over vrijheid als grondrecht voor dieren? Klik hier.